۱۰ نکته جالبی که در مورد گرانیت نمی‌دانید!

گرانیت، سنگ نوردا دوستش دارن حتی اگر بدنشونو زخمی کنه، ابزارشون جا بمونه، یا حتی احساس ضعف تو خودشون احساس کنن. شما گرانیت رو زیر دست و پای خودتون حس کردید، بوشو میشناسین و بارها دیدید که چطور در آخرین تشعشع روز رنگ طلایی پیدا میکنه، اما اینجا چند نکته هست که شاید شما ندونید.

*این مطلب تخصصی هست و بیشتر برای سنگ‌نوردان و علاقه‌مندان به زمین‌شناسی کاربرد داره.

10- کلمه گرانیت از کلمه لاتین Granum با معنی Grain (دونه) گرفته شده

بافت دون دون گرانیت با به هم پیوستن کریستالهایی که از سنگهای ذوب شده و به آرامی سرد شده در لایه‌های زیرین زمین شکل گرفته. جامد شدن مواد معدنی مثل کوارتز و فلدسپات همراه با میکا و مقادیر کمی از مواد معدنی دیگر. سایز کریستال‌ها به مدت زمانی که طول کشیده تا سرد شوند بستگی داره. سرد شدن کند سنگهای زبرتر رو ایجاد میکنه، جاهایی که شما به اجبار باید دستتون رو با دستکشی از نوار زینگ اکسید بپوشونید، مناطق سنگ نوردی مثل جاهایی چون: ودائو وو، ویومینگ و جاشوا تری.

9- رنگ گرانیت بیشتر به نوع فلدسپاتی که داره، مربوط میشه

فلدسپات پلاژیوکلاز عموماً سفید شیریست. فلدسپات آلکالی یک طیف رنگی از قرمز آجری تا سبز زمردی و زرد کمرنگ داره بسته به ناخالصی‌ها و عناصر موجود درآن. گرانیت صورتی مقادیری فلدسپات آلکالی قرمز یا صورتی داره. گرانیت خاکستری یا سفید حاوی فلدسپات آلکالی سفید رنگ ترکیب شده با پلاژیوکلازه، همینطور ممکنه اصلاً فلدسپات آلکالی نداشته باشه یا خیلی کم داشته باشه. در هر حالت تونالیته رنگ‌ها متفاوته.

8- عظیم‌ترین صخره‌های جهان غالباً گرانیتی هستند

به‌طور مثال برج گریت ترانگو در شمال غرب پاکستان با ارتفاع تقریبی ۱۶۰۰ متر ارتفاع احتمالاً بلندترین صخره در جهان باشه. ترانگو از گرانیت بالتورو ساخته شده، گرانیتی که کوههای گروه لاتوک یعنی اوگره، ماشربروم و کی ۷ هم از آن تشکیل یافته‌اند. دیواره‌های جزیره بافین شامل Polar sun spire با ارتفاع تقریبی ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ متر همین رده بندی هستند. از دیگر دیواره و قله‌های گرانیتی جهان می‌توان از توده مون به لان، رأس جورج در کانادا، بوگابوز کانادا، گروه پاین و فیتز روی در پاتاگونیا نام برد (علم کوه با ارتفاع ۷۰۰ تا ۸۰۰ متر در گروه تخت سلیمان یادتون نره).

7- گرانیت City of rocks، یوتا، آیداهو و آریزونا تقریباً در یک زمان شکل گرفتند

تقریباً ۳۰ میلیون سال پیش و در بازه زمانی که زمین شناسان به آن نام خروج ناگهانی ماگماتیگ داده‌اند. در این زمان یک صفحه اقیانوسی در زیر شمال آمریکا لغزیده و ناگهان شکسته و در قسمتهای پایینی آمریکای شمالی سنگهای داغ جبه بیرون زدن.

6- همه گرانیتهای سطح زمین از عمق بیش از ۳۵ کیلومتری زمین بالا آمده‌اند

چون اگر ماگمای گرانیتی مشابه حاصل جریان لاوا یا خروج مواد آتشفشانی در سطح زمین سرد شود، توف ریولیتی شکل می‌گیرد نه گرانیت.

5- پگماتیت هم ترکیبی مثل گرانیت دارد

پگماتیت با کریستالهای بزرگ یک یا دو اینچی در فاصله‌های حدود ۶ متر شناخته میشه.

4- بلندترین کوه گرانیتی در زمین کانچنجونگاست (۸۵۸۶ متر)

سومین قله زمین بعد از اورست و K2. کانچنجونگا همزمان با همسایه‌هایش ماکالو و ژانو از یک صفحه به ضخامت ۴ کیلومتر با ترکیب گرانیت رنگ روشن که از سنگهای ذوب شده در عمق پوسته ضخیم منطقه هیمالیا شکل گرفته. راستی اورست از جنس سنگ آهکی و k2 از سنگهای دگرگونی آذرین ساخته شده.

3- گرانیت اِلکاپیتان با گرانیت هاف دُم فرق میکنه

گرانیت الکاپیتان ۱۰۲ میلیون سال عمر داره و به‌صورت دیوریت زده بیرون. یک سنگ آذرین که در منطقه‌ای از پوسته که قسمتهایی از جنوب شرقی آمریکای شمالی رو شکل داده ظاهر شده. هاف دُم از گرانودیوریت های جوان‌تری (به این معنا که درصد بالاتری از فلدسپار پلازیوکلاز نسبت به گرانیت نورمال داره) که در ۸۷ میلیون سال پیش شکل گرفته تشکیل شده. گرانیت الکاپیتان و گرانودیریت هاف دُم در کمربند نوادا سیرا که بین زنجیره‌ای از آتشفشانها در ساحل قرار دارند، در چیزی حدود ۱۰۰ میلیون سال شکل گرفته‌اند.

2- جرم حجمی گرانیت دو و نیم برابر آبه

گرانیت بخش عظیمی از پوسته زمین رو تشکیل میده. بازالت که تشکیل دهنده پوسته زیر اقیانوسی است بسیار چگالتر و حدود ۳ برابر جرم حجمی آب رو داره. در مقایسه با ماسه سنگ که جرم حجمیش ۲ برابر آبه. از نظر وزنی تقریباً ۵۰% گرانیت اکسیژنه.

1- گرانیت رادیو اکتیو است

مثل همه مواد معدنی دیگه، ردپای مقادیری رادیو اکتیو (اورانیوم در نوشته اصلی) رو تو ترکیباتش میشه پیدا کرد. بعضی از انواع گرانیت بین ۵ تا ۲۰ برابر حد نرمال تشعشع رادیو اکتیو دارن که نتیجه مستقیمش تولید مقادیری گاز رادونه که میتونه منجر به سرطان ریه بشه. اما نگران سنگ نوردی در مناطق گرانیتی یا انداختن یه تیکه سنگ گرانیت روی کانتر آشپزخونتون نباشید. چون خطر بیشتری در تنفس غبار لاشه‌های گرانیتی هست که با خاک پوشیده شدند (مترجم: همینطور رول کوبی، کندن حفره یا چاه در گرانیت مقادیر زیادی گاز رادون آزاد میکنه).