محمد جعفری
قطب شمال در ذهن بسیاری از ما سرزمین سفید و مه‌گرفته‌ای است که هر سال در روزهای سال نوی میلادی، «بابانوئل» را برای هدیه دادن به سوی جوراب‌های آویخته بر دَر، روانه می‌کند! اما این سرزمین رازها، رمزها و دانستنی‌هایی دارد که اگر بخوانیم، تصویرش را در تخیل ما تغییر خواهد داد.
می‌دانستید این منطقه سرچشمهٔ بسیاری از جنجال‌های بین‌المللی است؟ یا این‌که ارتباط خاصی به اسب تک‌شاخ قصه‌های کودکی دارد؟ می‌دانستید که می‌توانید تعطیلات خود را در کلبه‌های اسکیمویی بگذرانید و از موزهٔ یخی شفق قطبی در فیربنکس آلاسکا دیدن کنید؟
درست کمی بعد از کریسمس، برای شما ۹ نکتهٔ هیجان‌انگیز از سرزمین بابانوئل گردآوری کرده‌ایم؛ که می‌تواند شما را شگفت‌زده کند.
9- دو قطب شمال وجود دارد!
برخلاف قطب جنوب که بر روی صفحهٔ قارهٔ جنوبگان قرار گرفته است هیچ زمینی زیر قطب شمال وجود ندارد. تنها ورق‌های یخ شناور هستند که در زمستان گسترش می‌یابند و در تابستان به نصف اندازهٔ عادی می‌رسند. این موضوع کمی پیچیده است اما در حقیقت دو تعریف متفاوت از قطب شمال وجود دارد. اولین تعریف همان قطب شمال اصلی مغناطیسی کرهٔ زمین است که بر اساس تغییرات زیر پوستهٔ زمین تغییر می‌کند.
همچنین یک قطب شمال قراردادی زمینی داریم که یک نقطهٔ ثابت در نظر گرفته شده‌است. صرف نظر از این‌که کدام تعریف مد نظر ما باشد، این بخش از زمین به دلیل گرمایش کرهٔ خاکی در معرض خطر آب شدن بیش از اندازهٔ یخ‌ها و به‌خطرافتادن اکوسیستم منطقه و در نتیجه اکوسیستم کل کرهٔ زمین است.
8- محل یکی از بزرگ‌ترین جنجال‌های بین‌المللی است
می‌دانید که ۳۰ درصد از ذخایر نفت جهان در قطب شمال قرار دارد؟ سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده معتقد است که با احتساب سرزمین‌هایی که هنوز تحت اکتشاف ذخایر نرفته‌اند، حجم نفت می‌تواند بسیار بالاتر از این باشد. کشورهای روسیه، کانادا، نروژ، دانمارک و ایالات متحده مدعی ذخایر نفت این منطقه هستند.
تمام این کشورها مجازند که برای کشف ذخایر بالقوهٔ نفت تا فاصلهٔ ۲۰۰ مایلی از سواحل خود عملیات انجام دهند اما در سال ۲۰۰۷، روسیه با یک زیردریایی کوچک سعی کرد که پرچم خود را در کف اقیانوس منجمد شمالی قرار دهد و مدعی وجود این منطقه در دایرهٔ منابع طبیعی خود شد؛ حرکتی که سازمان ملل آن را رد کرد.
7- قطب شمال هم تغییر فصل دارد
مانند هر نقطهٔ دیگری بر روی کرهٔ زمین، تغییرات دما در این منطقه نیز بستگی به زمان سال دارد. در ماه جولای دمای این منطقه به منفی ۳۲ درجهٔ سانتی‌گراد می‌رسد و میانگین آن در ماه فوریه ۳۱ درجه زیر صفر است. میزان نور در روز نیز بستگی زیادی به ماه‌های سال دارد. به عنوان مثال آلاسکا و نروژ به دلیل زاویه‌ای که با تابش خورشید دارند، شش ماه از سال روز و شش ماه دیگر شب را تجربه می‌کنند.
6- سردترین نقطهٔ روی کرهٔ زمین نیست
تعجب‌آور است، اما با وجود دمای ۳۲ درجه زیر صفر نیز این منطقه هنوز سردترین نقطهٔ روی کرهٔ زمین نیست. قطب جنوب، که میانیگن دمای آن در زمستان به منفی ۷۶ درجهٔ سانتی‌گراد می‌رسد، سردترین نقطهٔ زمین است. برخلاف قطب شمال، لایه‌های یخ قطب جنوب نه بر روی آب که بر روی زمین قارهٔ جنوبگان قرار گرفته است. همچنین با نه هزار متر ارتفاع از سطح دریا، قطب جنوب، مرتفع‌ترین قاره جهان است.
5- زندگی در قطب جریان دارد
درحالی‌که تصور زندگی انسان در این منطقه برای برخی دشوار است، قبایل بومی در شمال آلاسکا و کانادا در دایرهٔ قطب شمال زندگی می‌کنند. همچنین ناحیهٔ خارجی دایرهٔ قطب شمال یک محل عالی برای دیدن خرس‌های قطبی است. نهنگ‌های قاتل، کوهان‌دار، بلوگا، روباه قطب شمال و گوزن اسوالبارد از دیگر ساکنان قطب شمال هستند.
البته قطب شمال تنها زیستگاه گوزن شمالی نیست چراکه یک گله از آنها در کوهستان‌های شمال اسکاتلند ساکن هستند. جالب است بدانید حیوانی که شما هرگز در قطب شمال نمی‌بینید، پنگوئن است. همهٔ پنگوئن‌ها در قطب جنوب زندگی می‌کنند هرچند چندین نوع پرنده که قادر به پرواز هستند و به گونهٔ پنگوئن شبیه‌اند در این ناحیه زندگی می‌کنند.
4- بابانوئل تنها شخصیت افسانه‌ای قطب شمال نیست
می‌دانستید که موجود افسانه‌ای اسب تک‌شاخ هم از این سرزمین می‌آید؟ نهنگ دریایی قطب شمال، نهنگ کوچکی است که در آب‌های سرد دایرهٔ قطب شمال زندگی می‌کند و عاج طولانی آن به ۱۰ فوت نیز می‌رسد، شاید به همین دلیل است که می‌گویند اسب تک‌شاخ از دریا می‌آید. در قرن ۱۶ این اعتقاد وجود داشت که این نهنگ قدرت جادویی دارد و می‌تواند برای درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
البته تقاضا برای این نهنگ نیز بسیار بالا بوده است، می‌گویند که ملکه الیزابت اول برای آن‌که عاج این نهنگ را در دست او بگذارند، ۱۰ هزار پوند هزینه کرده است. متأسفانه امروزه جمعیت نهنگ دریای قطب شمال به دلیل شکار بیش‌از اندازه، تغییرات آب‌وهوایی و کم‌شدن غذای آن به خاطر ماهیگیری بیش از حد، رو به کاهش است.
3- قطب شاهد حضور نیروهای نظامی است
با این‌که هیچ تهدید واقعی برای تصرف این سرزمین وجود ندارد، هنوز هم قطب شمال شاهد حضور نیروهای نظامی است. آمریکا دو دلیل استراتژیک برای نگه داشتن نیروهای خود در این منطقه دارد. اول این‌که روسیه زیردریایی‌های پیشرفته‌ای برای حمل موشک‌های هسته‌ای ساخته است و پایگاه‌های کلیدی این زیردریایی‌ها مستقیم رو به قطب شمال قرار دارند. دوم این‌که اگر این کشور از سوی کرهٔ شمالی مورد تهدید قرار گرفت بتواند از این منطقه برای تقویت سیستم ضد موشک بالستیک خود استفاده کند.
2- می‌توانید به آن سفر کنید
قطب شمال چندان هم دور از دسترس نیست، شما می‌توانید برای گذراندن تعطیلات خود در این منطقه برنامه‌ریزی کنید. تورهای متععدی برای بازدید از سرزمین‌های شمالی وجود دارد که البته هزینه‌های گزافی نیز دارد و هر نفر برای کوتاه‌ترین سفرها، بیش از ۲۵ هزار دلار هزینه می‌کند. بازدید از این منطقه در اواسط ماهه ژوئیه برای دیدن خرس‌های قطبی و شکار ماهی، از اواسط جولای تا اواسط اوت برای دیدن گل‌ها و دیگر گیاهان قطب شمال و یا از اواسط سپتامبر برای دیدن مهاجرت پرندگان جنوبی انجام می‌شود.
1- چشمه‌های آب‌گرم دارد
اگر تصمیم گرفتید روزی به دایرهٔ قطب شمال سفر کنید، باید راهی برای گرم شدن بیابید! چشمه‌های آب‌گرم چنا، به فاصلهٔ یک ساعت خارج از فیبربنکس و در یک دریاچهٔ سنگی طبیعی منتظر شماست. این چشمه‌های آب‌گرم از صبح تا نیمه‌شب باز هستند و این امکان را نیز به شما می‌دهند که در حین خیس خوردن در این آب، به دیدن شفق قطبی بنشینید. افزون بر فیبربنکس، همچنین تعدادی از این چشمه‌ها در نروژ و اویمیاکن سیبری، سردترین شهر بر روی کرهٔ زمین، قرار دارد.
آخرین دیدگاه‌ها