فاطمه میرزائی
بر اساس آمار منتشر شده از سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۲، ده دلیل عمدهٔ مرگ‌ومیر در دنیا که اکثراً با سبک زندگی افراد نیز در ارتباط هستند، ۵۱٫۴ درصد از کل آمار مرگ‌ومیر جهان را تشکیل می‌دهند. برای آشنایی با این ده دلیل در ادامه با عجیب‌ترین همراه باشید.
همهٔ انسان‌ها بالاخره زمانی طعم مرگ را خواهند چشید. بااین‌حال می‌توانیم به‌نحوی طول عمر خود را با داشتن زندگی سالم، تصمیم‌گیری‌های مناسب در قبال فعالیت‌های آسیب‌رسان به بدنمان و انجام چکاپ‌های مستمر پزشکی برای حصول اطمینان از سلامت فردی افزایش دهیم.
با همهٔ این‌ها، هنوز هم سطح پایین سواد، عدم دسترسی به پزشک و مشکلات مالی موجب شده تا مردم کشورهای در حال توسعه بنا به دلایل عدیده‌ای در معرض مرگ باشند؛ درحالی‌که چاقی مفرط و عدم فعالیت بیش از حد، موجب مرگ‌ومیر انسان‌های بسیاری در کشورهای توسعه یافته شده‌است. اکنون بعد از مقدمه‌ای که گفته شد، اجازه دهید مروری بر ۱۰ دلیل عمدهٔ مرگ‌ومیر در جهان داشته باشیم.
10- بیماری قلبی فشار خون بالا (۱٫۱ میلیون کشته؛ ۲ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
«بیماری قلبی فشار خون بالا» به ناراحتی قلبی ناشی از فشار خون بالا گفته می‌شود. بر اساس اطلاعات «کتابخانه ملی پزشکی آمریکا»، بیماری انسداد شریان‌های قلبی یکی از دلایل بالا رفتن فشار خون است؛ به این ترتیب که موجب تنگ شدن رگ‌های خونی کوچکی می‌شود که وظیفهٔ انتقال خون و اکسیژن به قلب را دارند. دلیل دیگر بروز این بیماری، «نارسایی قلبی» است که طی آن، قلب توانایی پمپاژ خونِ حاوی اکسیژن به بدن را از دست می‌دهد. آخرین دلیل که موجب افزایش فشار خون می‌شود، بزرگ و ضعیف شدن عضلات قلب است که در این صورت قلب دیگر نمی‌تواند خون کافی به نقاط مختلف بدن پمپاژ کند. به گفتهٔ سازمان «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری» از هر سه بزرگسال در آمریکا، یک نفر مبتلا به بیماری قلبی فشار خون بالا است. طبق اطلاعات سازمان «اتحادیه جهانی قلب»، یک میلیارد نفر در جهان از بیماری فشار خون بالا رنج می‌برند که دوسوم این افراد در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند؛ از آن‌جایی که در این کشورها دسترسی به امکانات پزشکی سخت‌تر از جاهای دیگر است، زندگی این افراد بیش از دیگران در خطر است. به گفتهٔ سازمان «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری» در آمریکا تا سال ۲۰۱۳، حدوداً ۳۶۰ هزار فقره مرگ بر اثر فشار خون بالا گزارش شده‌است. طبق اطلاعات منتشر شده از سازمان بهداشت جهانی، فشار خون بالا دلیل مرگ نیمی از کسانی است که به بیماری‌های قلبی مبتلا بوده‌اند.
9- تصادفات رانندگی (۱٫۳ میلیون کشته؛ ۲٫۲ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
طبق آمار منتشر شده از سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۳، حدوداً ۱٫۲۵ میلیون نفر بر اثر تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست داده‌اند. چنین تصادفاتی یکی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر افراد ۱۵ تا ۲۹ سال به‌شمار می‌رود. جراحات ناشی از تصادفات رانندگی نیز نهمین دلیل اصلی مرگ‌ومیر بین تمامی گروه‌های سنی در سطح جهان است. به گفتهٔ سازمان بهداشت جهانی، در کشورهایی که میزان درآمد پایین است، ۲۴٫۱ فقره مرگ از هر ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده‌است. در کشورهایی که سطح درآمد متوسط ارزیابی می‌شود، میزان مرگ‌ومیر بر اثر تصادفات جاده‌ای ۱۸٫۴ مورد بر هر ۱۰۰ هزار نفر و این تعداد در کشورهای در حال توسعه، ۹٫۲ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر است. آفریقا با ۲۶٫۶ فقره مرگ از هر ۱۰۰ هزار نفر بالاترین میزان مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای را داشته است. این میزان برای اروپا ۹٫۳ مورد مرگ از هر ۱۰۰ هزار نفر است که کمترین تعداد کشته در سوانح جاده‌ای را در کل جهان داشته است.
8- دیابت (۱٫۵ میلیون کشته؛ ۲٫۷ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
دیابت زمانی اتفاق می‌افتد که لوزالمعده نمی‌تواند انسولین کافی ترشح کند یا زمانی که بدن توانایی به‌کارگیری مؤثر انسولین تولید شدهٔ خود را ندارد. هورمون انسولین، وظیفهٔ تنظیم قند خون در بدن را دارد. بهترین راه برای عدم ابتلا به دیابت، حفظ وزن طبیعی بدن و پرهیز از عادت‌های ناسالم مانند کشیدن سیگار و کم‌تحرکی است. بنا بر اطلاعات منتشر شده از سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۴، میزان ۹ درصد از بزرگسالان ۱۸ سال و بزرگ‌تر مبتلا به دیابت بوده‌اند. در سال ۲۰۱۲، حدوداً ۱٫۵ میلیون نفر جان خود را بر اثر بیماری دیابت از دست دادند که ۸۰ درصد از این تعداد در کشورهایی زندگی می‌کردند که میزان درآمدشان پایین و متوسط ارزیابی می‌شود. بر اساس گفتهٔ سازمان «انجمن دیابتی آمریکا»، دیابت هفتمین دلیل اصلی مرگ‌ومیر مردم آمریکا در سال ۲۰۱۰ بوده است. طبق گفتهٔ «سازمان بین‌المللی دیابت» در سال ۲۰۱۱، تعداد ۴٫۶ میلیون نفر جان خود را بر اثر دیابت در سراسر جهان از دست داده‌اند.
7- اسهال (۱٫۵ میلیون کشته؛ ۲٫۷ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
بیماری اسهال با تخلیهٔ آب بدن، موجب مرگ بسیاری از انسان‌ها می‌شود. بر اساس اطلاعات منتشر شده از «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری»، اسهال روزانه ۲٫۱۹۵ کودک را به کام مرگ می‌کشد. این میزان بیش از مجموع مرگ‌ومیری است که از ایدز، مالاریا و سرخک ناشی می‌شود. طبق گفتهٔ سازمان بهداشت جهانی، بیماری اسهال در سال ۲۰۱۲ موجب مرگ ۱٫۵ میلیون نفر در سطح جهان شد که یکی از دلایل عمدهٔ مرگ‌ومیر در دنیا است. بر اساس گفتهٔ «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری»، عدم رعایت بهداشت و نوشیدن آب آلوده از جمله دلایل ۸۸ درصد از مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های اسهالی است. بیماری اسهال می‌تواند از طریق استفاده از ابزار آلوده، غذا یا اشیایی منتقل شود که در تماس با مدفوع آلوده بوده‌اند. رعایت بهداشت، دفع مناسب مدفوع و مصرف آب سالم می‌تواند از ابتلا به اسهال جلوگیری کند. طبق گفتهٔ یونیسف، با این حجم بزرگ از بیماران که در آفریقا و آسیای جنوبی وجود دارد، نرخ ابتلا به اسهال در سطح جهان، ۲٫۵ میلیارد نفر در سال است.
6- ویروس HIV و ایدز (۱٫۵ میلیون کشته؛ ۲٫۷ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
ویروس نقص ایمنی انسانی یا HIV به سیستم دفاعی بدن حمله می‌کند. در پی این حمله، ویروس HIV، گلبول‌های سفید فرد مبتلا شده را می‌کشد که در این صورت، بیمار به‌راحتی در معرض هر گونه بیماری و عفونت قرار می‌گیرد. با گذشت زمان،HIV پیشرفت کرده و به بیماری «ایدز» یا همان «نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی» تبدیل می‌شود. بدن فرد مبتلا به ایدز، بسیار ضعیف می‌شود و در نتیجه نمی‌تواند در مقابل بیماری‌ها و عفونت‌ها مقاومت کند. بر اساس گفتهٔ سازمان بهداشت جهانی، در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳، حدوداً ۱٫۵ میلیون نفر در جهان جان خود را بر اثر ابتلا به ویروس HIV از دست دادند که این میزان، ۲٫۷ درصد از کل مرگ‌ومیرهای دنیا را تشکیل می‌داد. طبق گفتهٔ AVERT، که یک سازمان خیریه برای مبتلایان ایدز در بریتانیا است، ۷۰ درصد از بیماران مبتلا به ویروس HIV، در آفریقای سیاه زندگی می‌کنند (آفریقای سیاه اصطلاحی است که برای مناطق جنوب صحرای بزرگ آفریقا به‌کار می‌رود)، با این‌حال، طی سال‌های اخیر، درمان‌هایی برای مقابله با این ویروس کشف شده‌است. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سازمان بهداشت جهانی، چنین درمان‌هایی موجب جلوگیری از مرگ ۷٫۶ میلیون نفر از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۳ شده‌است.
5- سرطان‌های ریه، نای و نایژه (۱٫۶ میلیون کشته؛ ۲٫۹ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
سرطان در پی رشد بی‌رویهٔ سلول‌ها رخ می‌دهد که با پخش شدن در کل بدن، معمولاً موجب مرگ بیمار می‌شود. طبق گفتهٔ سازمان بهداشت جهانی، مجموع تمامی سرطان‌ها ۸٫۲ میلیون نفر را به کام مرگ کشانده است که این میزان ۱۳ درصد از کل مرگ‌ومیرهای جهان را تشکیل می‌دهد. سرطان‌های ریه، نای و نایژه به تنهایی موجب مرگ ۱٫۶ میلیون نفر در سال ۲۰۱۲ شدند. این میزان در سال ۲۰۰۰، حدوداً ۱٫۲ میلیون نفر بوده که افزایش چشم‌گیری داشته است. بر اساس گفتهٔ «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری» در آمریکا، بیش از هر سرطان دیگری، مردم عمدتاً بر اثر سرطان ریه جان خود را از دست می‌دهند. شایان ذکر است که ۸۵ درصد از علل ابتلا به سرطان ریه در این کشور به علت استعمال دخانیات رخ می‌دهد. بنا به اطلاعات منتشر شده از «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری»، در سال ۲۰۱۲ تعداد ۱۵۷٫۴۲۳ نفر فقط در آمریکا جان خود را به علت ابتلا به سرطان ریه از دست داده‌اند. طبق گفتهٔ «مؤسسهٔ ملی سرطان آمریکا»، ۶۰ درصد بیمارانی که اخیراً به سرطان مبتلا شده‌اند در آسیا، آفریقا و آمریکای مرکزی و جنوبی هستند. همچنین ۷۰ درصد از مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان در سطح جهان نیز در همان مناطق رخ می‌دهد.
4- عفونت دستگاه تنفسی تحتانی (۳٫۱ میلیون کشته؛ ۵٫۵ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
طبق گزارشی که سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۲ منتشر کرد، عفونت دستگاه تنفسی تحتانی شامل التهاب ریه، مرض سل، آنفلوآنزا، برونشیت، التهاب نایژه‌ها و غیره موجب مرگ ۳٫۱ میلیون نفر در سطح جهان شده‌است. در میان کودکان زیر ۱۵ سال، یک نفر از هر ۱۰۰ نفر بر اثر عفونت دستگاه تنفسی تحتانی جان خود را از دست داده است. آلودگی هوای داخل و خارج از خانه بر اثر مصرف دخانیات، استفاده از سوخت‌های جامد و عدم رعایت بهداشت همگی از دلایل ابتلا به بیماری عفونت دستگاه تنفسی تحتانی هستند. مطالعات گذشته نشان می‌دهند ۳۶ درصد از دلایل ابتلا به این بیماری در پی استفاده از سوخت‌های جامد مانند دود ناشی از سوزاندن چوب به‌وجود می‌آید و یک درصد از بیماری‌های تنفسی از آلودگی‌های بیرونی نشات می‌گیرند. در اروپا، آلودگی‌های داخل خانه که در پی استفاده از سوخت‌های جامد به‌وجود می‌آید، دلیل مرگ ۴٫۹ درصد از تمامی مرگ‌ومیرهای اتفاق افتاده در این قاره است. همچنین آلودگی‌های داخلی موجب کاهش عمر ۳٫۱ درصد از کودکان زیر ۴ سال می‌شود. بیماری‌های تنفسی مانند التهاب ریه موجب مرگ ۱٫۲ تا ۱٫۵ میلیون نفر از کودکان زیر ۵ سال شده‌است که ۹۹ درصد از این تعداد در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کرده‌اند.
3- بیماری مزمن انسدادی ریه (۳٫۱۵ میلیون کشته؛ ۵٫۶ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
بیماری انسدادی ریه که معمولاً مقارن با برونشیت مزمن یا آمفیزم رخ می‌دهد، یک بیماری مزمن ریوی است که موجب انسداد راه هوا در ریه و التهاب و گرفتگی آن می‌شود که نتیجهٔ آن بروز مشکلات تنفسی است. طبق اطلاعات منتشر شده از «انجمن مشکلات ریوی آمریکا»، بیماری مزمن انسدادی ریه قابل درمان نیست، اما می‌توان با مراقبت و مدیریت از پیشگیری آن جلوگیری کرد. یازده میلیون نفر در آمریکا از این بیماری رنج می‌برند. از جمله دلایل اصلی ابتلا به این بیماری می‌توان به استعمال دخانیات، آلودگی در خانه و محل کار اشاره کرد. طبق گزارشی که از سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، بیماری مزمن انسدادی ریه دلیل مرگ ۳٫۱۵ میلیون نفر در سطح جهان است که این میزان، برابر با ۵٫۶ درصد از کل مرگ‌ومیرهای دنیا است. بنا به اطلاعات منتشر شده از سازمان «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری»، این بیماری در سال ۲۰۱۱ سومین دلیل اصلی مرگ‌ومیر در آمریکا بوده است. بیماری مذکور، در بریتانیا سالیانه ۲۵ هزار نفر را به کام مرگ می‌کشاند. بااین‌حال، طبق اطلاعات رسیده از سازمان بهداشت جهانی، بیشترین تلفات ناشی از بیماری مزمن انسدادی ریه در کشورهایی است که میزان درآمدشان کم و متوسط است.
2- سکته مغزی (۶٫۷ میلیون کشته؛ ۱۱٫۹ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که خون کافی به بخشی از مغز نرسد. وقتی فردی سکته می‌کند، اکسیژن به سلول‌های مغز نمی‌رسد و در نتیجه این سلول‌ها شروع به مردن می‌کنند؛ سپس کنترل اعضای بدن از دست می‌رود که توسط مغز انجام می‌شد. طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، سکته مغزی در سال ۲۰۱۲، جان ۶٫۷ میلیون نفر را در سراسر جهان گرفت. سازمان «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری» اعلام کرده، در آمریکا سالیانه ۷۹۵ هزار نفر سکته مغزی می‌کنند که ۱۳۰ هزار نفرشان می‌میرند. سالیانه ۶ میلیون نفر در جهان سکته مغزی می‌کنند؛ ۵ میلیون نفر از این میان زنده می‌مانند که هر یک به نحوی فلج یا معلول می‌شوند. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید، این عارضه، دومین دلیل اصلی مرگ در افراد بالای ۶۰ سال است. میزان مرگ‌ومیر سالیانهٔ ناشی از سکته مغزی از مجموع مرگ‌ومیر ناشی از ایدز، مرض سل، و مالاریا بیشتر است.
1- بیماری انسداد شریان‌های قلبی (۷٫۴ میلیون کشته؛ ۱۳٫۲ درصد از کل مرگ‌ومیر جهان)
بیماری انسداد شریان‌های قلبی یا انسداد سرخرگ‌های قلب زمانی اتفاق می‌افتد که چربی و مواد کلسترولی در شریان‌های کرونری جمع شده و و از وارد شدن خون به قلب جلوگیری می‌کند. چنین انسدادهایی از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به عضلات قلب جلوگیری می‌کند و مانع عملکرد صحیح قلب می‌شود. در نهایت، بخش‌هایی از قلب که از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی محروم شده‌اند، می‌میرند و این موضوع موجب حملهٔ قلبی می‌شود. طبق مطالعات انجام شده توسط سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۲، انسداد شریان‌های قلبی سالیانه جان ۷٫۴ میلیون نفر را در سراسر جهان می‌گیرد. در بریتانیا سالیانه ۷۳ هزار نفر بر اثر حمله قلبی می‌میرند، درحالی که در آمریکا حمله قلبی سالیانه جان ۳۷۰ هزار نفر را می‌گیرد. بر اساس گزارش بانک جهانی، از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ در خاورمیانه و آفریقای شمالی، مرگ زودهنگام ناشی از حملات قلبی تا ۴۴ درصد افزایش داشته است. استعمال دخانیات، مصرف غذاهای کلسترول بالا، استرس، فشار خون بالا، دیابت، چاقیِ شکم، ورزش نکردن و مصرف مشروبات الکلی همگی از جمله دلایل ابتلا به بیماری انسداد شریان‌های قلبی محسوب می‌شوند.
آخرین دیدگاه‌ها