۱۰ پیام رمز نامکشوف جهان!

تنها در دوران معاصر بود که ما توانستیم نوشته‌های مصریان باستان را رمزگشایی کنیم. ژان فرانسوا شامپلیون با بهره‌گیری از سنگ رشید (Rosetta Stone) توانست از این معمای باستانی پرده بردارد. از آن زمان تاکنون، کوشش‌های فراوان دیگری نیز برای رمزگشایی زبان‌های باستان و یا کشف کدهایی که برای سرگرمی یا پول درست شده‌اند، صورت گرفته است. در اینجا شما را با ده تا از معروف‌ترین رمز‌ها و سیستم‌های نوشتاری که تاکنون حل نشده باقی مانده‌اند، آشنا می‌کنیم.

10- رمز داگاپیف

رمز داگاپیف، که تاکنون کدگشایی نشده است، در چاپ اول کتاب «کد‌ها و رمز» آمده است. این کتاب مقدماتی درباره‌ی رمزنگاری، در سال ۱۹۳۹ توسط یک طراح انگلیسی اصالتاً روس به نام الکساندر داگاپیف منتشر شده بود. رمز داگاپیف که به عنوان «رمز تمرینی» در پایان کتاب آورده شده بود، در چاپ‌های بعدی حذف شد، و گفته می‌شود داگاپایف بعد‌ها اعتراف کرده که چگونگی رمزگشایی آن را از یاد برده است. عده‌ای می‌گویند دلیل عدم موفقیت در رمزگشایی، این است که داگاپایف، متن اصلی را اشتباه رمزنگاری کرده است. با این حال، کسانی هم هستند که معتقدند می‌توان با استفاده از روش‌های محاسباتی نظیر الگوریتم‌های وراثت، بر این معما فائق آمد.

9- کریپتوس

کریپتوس، تندیسی است ساخته‌ی دست هنرمند آمریکایی جیمز سنبورن، که در محوطه‌ی آژانس مرکزی اطلاعات (سیا) در لنگلی ویرجینیا، ایالات متحده‌ی آمریکا، نصب شده است. از زمان اهدا شدن این تندیس در سوم نوامبر سال ۱۹۹۰، گمانه‌زنی‌های فراوانی درباره‌ی معنای پیام‌های رمزآلودی که بر روی آن نوشته شده، شکل گرفته است. کارکنان سیا و سایر افرادی که در رمزگشایی متخصص هستند، همچنان در پی یافتن رمز این پیغام هستند. کد نوشته شده بر روی نیمی از بدنه‌ی اصلی تندیس، در مجموع شامل ۸۶۹ حرف است. البته سنبورن در آوریل سال ۲۰۰۶ اعلام کرد یکی از حروف بدنه‌ی اصلی کریپتوس جا افتاده است. به این ترتیب می‌توان گفت حروف موجود روی بدنه‌ی اصلی تندیس، ۸۷۰ تا هستند.

نیم دیگر تندیس، یک جدول کدگذاری ویجنیر (Vigenère encryption) را شامل می‌شود که با احتساب فاصله‌ها، ۸۶۹ حرف رمزی دارد. اولین فردی که به صورت همگانی اعلام کرد موفق به حل سه چهارم رمز شده، جیمز گیلاگلی، متخصص رایانه اهل کالیفرنیای جنوبی بود. او در سال ۱۹۹۹ توانست ۷۶۸ تا از حروف را رمزگشایی کند. بخشی که رمزگشایی نشده، یعنی ۹۷ یا ۹۸ حرف باقی مانده، متخصصین رمزنگاری دولت را گیج و سردرگم بر جای نهاده است.

8- کنده کاری عمارت شاگبرو

بر روی مقبره‌ی «شپرد» (Shepherd به معنای شبان) در عمارت شاگبرو، یک کنده کاری وجود دارد (تصویر بالا) که زنی را در حال نگاه کردن به سه شبان نشان می‌دهد. این سه شبان به یک گور اشاره می‌کنند. بر روی گور، این متن به زبان لاتین نوشته شده است: «Et in arcadia ego» (یعنی «من هم در آرکادیا هستم» یا «من حتی در آرکادیا هم هستم»). این کنده کاری، اقتباسی است از یک نقاشی اثر هنرمند فرانسوی، نیکولاس پوسن، که نام آن هم Et in arcadia ego می‌باشد.

اما کنده کاری، چند تفاوت عمده با نقاشی دارد، که مهم‌ترین این تفاوت‌ها، قرینه شدن افقی تصویر است. تفاوت دیگر، تغییر در حرفی است که یکی از شبانان به آن اشاره می‌کند. در نقاشی، شبان به حرف R در ARCADIA اشاره می‌کند. انگشت روی مجسمه شکسته است، اما معلوم است که جهت آن به سمت N در IN بوده است. همچنین، در مجسمه، سنگ قبر دیگری بر روی قبری که عبارات لاتین روی آن حکاکی شده، قرار دارد. در زیر نگاره‌ی مقبره، این حروف دیده می‌شوند:

D O. U. O. S. V. A. V. V. M

از نظر کسانی که به روایت مدرن توطئه‌ی جام مقدس اعتقاد دارند، این نوشته، قصد دارد سرنخ‌هایی درباره‌ی مکان جام مقدس به ما بدهد. با توجه به ادعاهای کتاب «خون مقدس، جام مقدس» که می‌گوید پوسن عضو «دیر صهیون» بوده است، و این مسئله که در نقاشی، پیامی درباره‌ی محل جام مقدس نوشته شده، عده ای حدس می‌زنند حروف زیر نگاره‌ی مقبره، ممکن است بتوانند معماهای مربوط به دیر صهیون را حل کنند.

7- رمز شمش‌های طلای چینی

در سال ۱۹۳۳، سه شمش طلا برای ژنرال وانگ در شانگهای چین فرستاده شدند. ظاهراً این شمش‌های طلا، به عنوان اسناد فلزی مربوط به یک سپرده‌ی بانکی نزد یکی از بانک‌های ایالات متحده‌ی آمریکا محسوب می‌شدند. شمش‌های طلا دارای تصاویر، نوشته‌هایی به زبان چینی، نوع خاصی از دست نوشته‌های خطی، و رمزهایی با حروف لاتین هستند. طبیعتاً درباره‌ی اعتبار ادعا مبنی بر مالکیت سپرده، بحث‌هایی درگرفته است.

اگر فردی بتواند کد نوشته شده بر روی شمش‌ها را رمزگشایی کند، این منازعات پایان خواهند گرفت. تاکنون کسی نتوانسته نظریه‌ای در این باره ارائه دهد. متن چینی، ترجمه گردیده و مشخص شده که در آن راجع به معاملاتی به ارزش بیش از ۳۰۰۰۰۰۰۰۰ دلار سخن رفته است. همچنین، درباره‌ی این شمش‌های طلا که ۱.۸ کیلوگرم وزن دارند نیز صحبت شده است.

6- کیاسایفر

جان اف بایرن در سال ۱۹۱۸، کیاسایفر را اختراع کرد و برای حدود ۴۰ سال تلاش کرد توجه دولت ایالات متحده را به سیستم کدگذاری خود جلب کند، اما موفق نشد. او برای هر کسی که بتواند این کد را بشکند، پاداش تعیین کرد، اما کسی مدعی دریافت جایزه نشد. در سال ۱۹۸۹، جان بایرن، پسر جان اف بایرن، کیاسایفر را به دو تن از ویراستاران یک مجله‌ی رمزنگاری به نام Cryptologia نشان داد تا ببیند این سیستم رمزنویسی ارزش تجاری دارد یا نه. پس از اندکی اصلاحات و اضافه کردن اطلاعات، آنان به طور مشترک اقدام به برگزاری مسابقه برای رمزگشایی این کد کردند.

جان اف بایرن، که تا پایان عمر دوست جیمز مویس بود، آخرین بخش زندگینامه‌ی خود با نام «سال‌های خاموشی» را به موضوع کیاسایفر اختصاص داده است. بایرن در نوشته‌های رمزی حل نشده‌اش، از تلاش‌های خود، که از سال ۱۹۲۰ آغاز شده بود، برای جلب توجه وزارت امور خارجه، وزارت جنگ و وزارت نیروی دریایی و از ناامیدی‌اش هنگام مواجهه با بی‌علاقگی ویلیام اف فرایدمن و دیگر کار‌شناسان رمزنگاری بعد از نشان دادن دستگاه خود سخن می‌گوید.

5- رمز دورابلا

شاید بتوان گفت محبوب‌ترین اثر الگار، واریاسیون‌های «معما» (Enigma Variations) باشد، که علاوه بر دارا بودن زیبایی مسلم موسیقیایی، هنوز هم که هنوز است، ذهن کار‌شناسان موسیقی را به رازهای نهانی که الگار، با ذکاوت تمام در لابه‌لای صفحات نت گنجانده، مشغول کرده است. اما الگار، که علاقه‌ی بسیاری به کد‌ها، رمز‌ها، چیستان‌ها و انواع دیگر معما‌ها داشت، راز دیگری را برای ما بر جای گذاشته است – رمز «دورابلا» (تصویر بالا).

صد و چهارده سال پیش – دقیقاً در ۱۴ جولای سال ۱۸۹۷ – الگار برای دوست جوان خود، دوشیزه دورا پنی، دختر ۲۲ ساله‌ی کشیش آلفرد پنی، پیشوای کلیسای سنت پیتر در ولورهمپتون، نامه‌ای فرستاد. ویژگی عجیب نامه‌ی الگار این بود که کد رمزی موجود در آن، بعد از یک قرن، هنوز هم ما را به چالش می‌طلبد. تلاش‌هایی برای شکستن رمز این نامه انجام گرفته، اما به نظر نمی‌رسد هیچ کدام از آن‌ها موفقیت آمیز بوده باشند.

4- کدهای رمزی بیل

در سال ۱۸۸۵، کتابچه‌ی کوچکی در ویرجینیا به انتشار رسید که شامل یک داستان و سه پیام رمزگذاری شده بود. این کتابچه مدعی بود که در حدود سال ۱۸۲۰، مردی به نام بیل، دو گاری پر از گنج را در منطقه‌ای سرّی در استان بدفورد ویرجینیا دفن کرده است. سپس، وی جعبه‌ای کوچک با در قفل شده را نزد یک صاحب مسافرخانه‌ی محلی گذاشته، شهر را ترک می‌کند و دیگر کسی او را نمی‌بیند. کتابچه در ادامه توضیح می‌دهد که صاحب مسافرخانه، بعد از سال‌های بی‌خبری از بیل، در جعبه را باز می‌کند و چند پیغام رمزی درون آن می‌یابد.

صاحب مسافرخانه که نمی‌توانست این پیغام‌ها را بخواند، اندکی پیش از مرگ خود در سال ۱۸۶۳، آن‌ها را به دوست جوانش می‌دهد. بر اساس ادعای کتابچه، دوست وی به مدت ۲۰ سال می‌کوشد تا پیام‌ها را رمزگشایی کند و تنها موفق به کشف معنای یکی از این پیام‌های رمزی می‌شود که به جزئیات چندین تُن طلا، نقره و جواهر مدفون، به اضافه‌ی محل کلی گنج می‌پردازد. پیغام‌هایی که هنوز رمزگشایی نشده‌اند، ظاهراً آدرس دقیق، و نام کسانی که گنج متعلق به آن هاست را شامل می‌شوند. کاوش‌هایی فراگیر برای یافتن گنج انجام گرفته، و تلاش‌های بسیاری جهت رمزگشایی پیام‌های دیگر صورت یافته، اما نتیجه‌ای گزارش نشده است.

افراد بسیاری ادعای یافتن راه حل را طرح کرده‌اند، که اغلب آن‌ها هم وعده‌ی درج این راه حل‌ها را در خلال کتابی که قصد فروشش را دارند، مطرح ساخته‌اند. اما تاکنون کسی نتوانسته یک روش رمزگشایی قابل انطباق برای این پیام‌های رمزی پیدا کند.

3- متن خطی A

متن خطی A یکی از دو متن خطی در کرت باستان است (متن سوم، هیروگلیف کرتی است). این متون توسط آرتور اوانس کشف و نام گذاری شدند. متن خطی B که توسط مایکل ونتریس در سال ۱۹۲۵ رمزگشایی شد، در نوشتار یونانی مسینی به کار رفته است. متن خطی A هنوز تا رمزگشایی کامل فاصله‌ی زیادی دارد اما بخش‌هایی از آن قابل فهم است و احتمال دارد با استفاده از علامات متن خطی B، قابل خواندن باشد. اگرچه این دو متن، در نمادهای بسیاری مشترک‌اند، استفاده از نمادهای متن خطی B در نوشته‌های متن خطی A، کلماتی تولید می‌کند که در هیچ کدام از زبان‌های شناخته‌ی دنیا معنایی ندارند. این زبان، که آن را مینوسی یا اتئوکرتی (به معنای کرتی اصیل) نام‌گذاری کرده‌اند، در دوره‌ی تاریخی پیش از حمله‌ی یونانیان مسینی در حدود ۱۴۵۰ سال پیش از میلاد در کرت مورد استفاده قرار می‌گرفته است. عده‌ای بر این باورند که ممکن است میان متن خطی A و صفحه فستوس رابطه‌ای وجود داشته باشد.

2- دست نوشته‌های ووینیچ

این دست‌نوشته‌ی مصور ۲۳۲ صفحه‌ای که کاملاً به زبان رمزی نوشته شده، دست‌کم ۴۰۰ سال قدمت دارد. این دست‌نوشته پر است از نقاشی‌هایی از گیاهان ناشناخته، نوع خاصی از دستورالعمل‌ها برای تهیه مواد گیاهی، نمودارهای ستاره‌شناسی، و اشکال کوچک فراوانی از انسان‌ها در ابزارآلاتی لوله مانند. تاکنون چیزی شبیه به این دست نوشته دیده نشده، اما نوع نگارش آن به گونه‌ای است که حکایت از آشنایی و اطمینان نگارنده نسبت به این نمادهای رمزی دارد. در سال ۲۰۰۴، استدلالات قابل توجهی مطرح شد.

بر اساس این استدلال‌ها، روشی وجود داشت که می‌توانست ثابت کند این دست‌نوشته، تنها یک فریب است. اما تا به امروز، هیچ کدام از روش‌های یاد شده، نتوانسته‌اند حتی یک بخش از این دست نوشته را شبیه سازی کنند. به همین دلیل، گمانه‌زنی‌ها همچنان ادامه دارد. در طول سال‌ها، رمزنگاران حرفه‌ای و آماتور، دست‌نوشته‌ی ووینیچ را مورد بررسی قرار داده‌اند. از میان آنان می‌توان به رمزنگاران حرفه‌ای بریتانیایی و آمریکایی جنگ جهانی دوم اشاره کرد (هیچ کدام از آن‌ها نتوانستند حتی معنای یکی از کلمات این دست نوشته را دریابند). این مجموعه شکست‌ها، دست‌نوشته‌ی ووینیچ را به سوژه‌ای معروف در رمزنگاری تاریخی بدل کرده است.

1- صفحه‌ی فستوس

صفحه‌ی فستوس که مهم‌ترین نمونه از کتیبه‌های هیروگلیفی کرت به شمار می‌آید، همراه با لوح خطی A و سفالینه‌ای مربوط به آغاز دوره‌ی Neo-palatial (مربوط به ۱۷۰۰-۱۶۰۰ پیش از میلاد)، در سال ۱۹۰۳ در اتاقی کوچک کنار مخزن «اتاق بایگانی»، در ساختمان‌های شمال شرقی قصر کشف شد. هر دو روی این صفحه‌ی سفالین، از هیروگلیف‌هایی پوشیده شده که به صورت مارپیچی قرار گرفته‌اند. معلوم است که پیش از خشک شدن سفال، این نماد‌ها بر روی آن مهر شده‌اند.

نمادهای روی صفحه، به وسیله‌ی خطوط عمودی، از هم جدا شده، چندین دسته را تشکیل داده‌اند. هر کدام از این دسته‌ها، نمایانگر یک کلمه هستند. چهل و پنج نوع از این نماد‌ها تشخیص داده شده‌اند که تنها تعداد اندکی از آن‌ها را می‌توان با هیروگلیف‌های دوره‌ی Proto- palatial تطبیق داد. بعضی از توالی‌های هیروگلیفی همچون بند برگردان‌ها تکرار می‌شوند، که یادآور سرودهای مذهبی است. پرنیر نیز معتقد است موضوع متن مربوط است به تشریفات آیینی. برخی دیگر می‌گویند این متن، لیست نام سربازان است، و اخیراً این نظریه مطرح شده که ضفحه‌ی فستوس، سندی است به زبان هیتی که در آن، پادشاه از برپایی قصر فستوس سخن رانده است.