۱۰ کشف برتر پزشکی در سال ۲۰۱۱!

مجله تایم همانند سال‌های گذشته، با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال ۲۰۱۱ به طبقه بندی ۱۰ تحقیق و کشف بر‌تر پزشکی در این سال پرداخت.

در نسخه جدید این طبقه بندی که همه ساله انجام می‌شود استفاده از شبیه‌سازی برای ایجاد سلول‌های بنیادی توانست رتبه اول و به کارگیری از تست خون برای پیشگویی مرگ ناشی از حملات قلبی رتبه آخر را به دست آورد.

10- دانشمندان از شبیه‌سازی برای ایجاد سلول‌های بنیادی استفاده می‌کنند

این دقیقاً به معنی شبیه‌سازی انسان نیست اما می‌تواند به آن نزدیک باشد. محققان بنیاد سلول‌های بنیادی نیویورک در ماه اکتبر گزارش دادند که از نسخه اصلاح شده تکنیک «انتقال هسته سلول سوماتیک» (SCNT) بر روی سلول‌های انسان استفاده کرده‌اند. SCNT تکنیکی است که در ایجاد «دالی»، اولین پستانداران شبیه سازی شده به کار گرفته شد.

در این تحقیق جدید، DNA سلول یک انسان بزرگسال با ماده ژنتیکی یک سلول تخمک ترکیب و موجب آسان‌تر شدن تقسیم سلولی شد و اجازه داد که نسلی از سلول‌های بنیادی ایجاد شوند. بهرحال، این سلول‌های بنیادی کاملاً نرمال نبودند، بلکه محتوی یک مجموعه اضافی از کروموزم‌ها بودند که از سلول تخمک به آن‌ها رسیده بود. این محققان امیدوارند از این روش برای درمان آسیب‌های نورونی از جمله پارکینسون و قطع نخاع استفاده کنند.

9- آزمایش بالینی اولین واکسن مالاریا

اولین واکسن مالاریا بر روی گروهی از کودکان ساکن جنوب صحرای آفریقا آزمایش شد و نشان داد که در این کودکان خطر ابتلا به مالاریا به نصف کاهش یافت.

دانشمندان GlaxoSmithKline Biologicals با همکاری بنیاد بیل و ملیندا گیتس در ۱۱ منطقه آفریقا این واکسن را که با عنوان RTS، S شناخته می‌شود آزمایش کردند و نشان دادند که واکسن ضد مالاریا یکسال پس از مصونیت، خطر ابتلا به این بیماری را در کودکان ۵ تا ۱۷ ماه به میزان ۵۶ درصد کاهش داد و همچنین در جلوگیری از موارد سخت بیماری بازده ۴۷ درصد را به ثبت رساند. این آزمایش که بر روی ۱۵ هزار و ۴۶۰ کودک آفریقایی آزمایش می‌شود تا سال ۲۰۱۴ تکمیل خواهد شد. به طور کلی، واکسن‌های مقابله کننده با بیماری‌های کودکان برای مثال سرخک باید به نرخ بازده ۷۰ تا بیش از ۹۰ درصد برسند.

8- درمان پیشگیرانه HIV

درمان HIV به خاطر داروهای «ضد ویروس‌های پسگرد» (ARV) که سطوح ویروس را در بدن پایین می‌آورند قادرند خطر انتقال HIV را کاهش دهند و همچنین می‌توانند به محافظت از مردم سالم در جلوگیری از آلوده شدن کمک کنند.

محققان دانشگاه واشنگتن یک داروی ضد ویروس پسگرد با عنوان «تروادا» را بر روی ۴ هزار و ۷۵۸ زوج که یکی از طرفین آلوده به ویروس «اچ. آی. وی مثبت» بود انجام دادند و کشف کردند که پس از ۳ سال مصرف دارو، خطر انتقال ویروس به فرد سالم در زوج- گروه نسبت به زوج- گروه کنترل ۷۳ درصد کاهش یافت.

در تحقیق دیگری که بر روی هزار و ۲۰۰ فرد سالم (زن و مرد) توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا انجام شد، داروی «تروادا» خطر آلودگی به «اچ. آی. وی» را ۶۳ درصد کاهش داد. به گفته این دانشمندان، داروهای خانواده ARVs می‌توانند به کنترل رشد اپیدمی ایدز کمک کنند.

7- یک بشقاب جای هرم غذایی را گرفت

هر ۵ سال یکبار، وزارت کشاورزی با همکاری وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا، «کتاب رهنمودهای مربوط به رژیم غذایی آمریکایی‌ها» (DGA) را اصلاح می‌کند.

در این راستا، در ژانویه ۲۰۱۱ این دستورالعمل به روز شده از مردم خواست که روی هم رفته کمتر غذا بخورند و به خصوص توصیه کرد که خوردن قندهای افزودنی، نمک و چربی را کاهش دهند، به جای آن سبزیجات و غذاهای گیاهی و دریایی مصرف کنند و بزرگسالان حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت متعادل ورزشی داشته باشند.

همچنین در ماه ژوئن، دولت آمریکا از «MyPlate» (بشقاب من) رونمایی کرد. «بشقاب من»، نماد جدید غذاخوردن سالم است که جایگزین هرم غذایی شده است. این بشقاب که نماد جدید تغذیه سالم است به چهار بخش تقسیم می‌شود. از این چهار بخش، دو قسمت آن به میوه و سبزیجات اختصاص دارد.

6- بخش‌هایی از بدن در آزمایشگاه رشد می‌کنند

در ماه مارس دانشمندان موسسه پزشکی ترمیمی «ویک فارست» به سرپرستی دکتر «آنتونی آتالا» موفق شدند بخش‌هایی از بدن «مجرای خروج ادرار» را در آزمایشگاه رشد دهند.

5- ارتباط شگفت‌انگیز میان باکتری و سرطان روده بزرگ

در ماه اکتبر دو گروه تحقیقاتی یافته‌های مشابهی را در خصوص یک باکتری به نام «فوکوسوباکتری» منتشر کردند که در میان باکتری‌های معمولی قرار دارد که در روده انسان زندگی می‌کنند. اما به نظر می‌رسد که این باکتری موجب رشد سلول‌های سرطان روده بزرگ می‌شود و با دامنه‌های وسیع‌تر این بیماری ارتباط دارد.

این دانشمندان با مقایسه بافت سالم روده بزرگ با بافت سرطانی این اندام کشف کردند که میزان «فوکوسوباکتری» در سلول‌های سرطانی روده بزرگ صد‌ها برابر بیشتر از میزان آن در بافت سالم است.

در ابتدا تصور شد که این باکتری مستقیماً با سرطان روده بزرگ ارتباط دارد اما مطالعات بعدی نشان داد که این میکروب با افزایش خطر توسعه زخم‌های روده مرتبط است. زخم‌های روده در سلول‌های روده بزرگ التهاب ایجاد می‌کنند و این التهاب خطر توسعه سرطان را افزایش می‌دهد.

4- یک گلوله نقره‌ای برای کاهش وزن

وسواس کاهش وزن هر روز در جهان افزایش می‌یابند. در این راستا تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که یک داروی آزمایشی به نام «کیونکسا» می‌تواند موجب کاهش ۱۰ درصدی وزن (در طول یکسال) در بیماران مبتلا به چاقی مفرط شود. این قرص، ترکیبی از دو داروی موجود به نام‌های داروی کاهش وزن «فنترمین» و داروی ضد صرع «توپیرامیت» است.

عملکرد این قرص در دو مرحله انجام می‌شود: «فنترمین» که یکی از اعضای دور خانواده «آمفتامین‌ها» است موجب کاهش اشتها می‌شود و «توپیرامیت» که حملات صرع را کنترل می‌کند قادر است با تنظیم ارتباطات الکتریکی میان عصب‌ها در مغز بر روی اشتها و توانایی بدن در سوزاندن کالری‌ها اثر بگذارد.

بیمارانی که در این آزمایش از این قرص مصرف کردند بهبود فشار خون، قند خون و سطوح کلسترل را نشان دادند. هنوز مطالعات بیشتری برای تائید اثربخشی و ایمنی این دارو نیاز است. در آخرین بررسی‌ها، سازمان غذا داروی آمریکا با تصویب این دارو مخالفت کرد و از شرکت سازنده خواست که آزمایشات جدیدی را در مورد ایمنی این قرص و به ویژه اثرات آن بر روی مشکلات قلبی و تولید مثلی انجام دهد.

3- سگ‌هایی که می‌توانند سرطان ریه را بو بکشند

سگ‌ها علاوه بر کمک‌های ویژه‌ای که به انسان در عملیات‌های پلیس و امدادرسانی ارائه می‌کنند می‌توانند حتی در کشف سرطان ریه به پزشکان یاری رسانند. در حقیقت گروهی از محققان آلمانی معتقدند که حس بویایی سگ به حدی بالاست که می‌تواند حتی در تشخیص سرطان ریه نیز مفید باشد.

در این راستا، این دانشمندان گروهی از سگ‌ها را برای تشخیص میان نوع نفس‌های بیماران مبتلا به سرطان ریه و نفس افراد سالم تربیت کردند. این تحقیق نشان داد که سگ‌ها توانستند از ۱۰۰ نمونه نفس بیماران سرطانی، ۷۱ مورد را به دقت شناسایی کنند. همچنین دقت شناسایی نمونه نفس‌های افراد سالم در این سگ‌ها برابر با ۹۳ درصد بود.

2- شما به‌‌ همان پیری آب دهانتان هستید

باوجود ابزارهای پیشرفته پزشکی قانونی، هنوز نمی‌توان به طور قطعی سن یک بدن را در زمان مرگ تعیین کرد. در حقیقت به نظر می‌رسد DNA در گذر زمان پیر نمی‌شود. بنابراین آزمایشات DNA نمی‌توانند در این زمینه کمکی به پزشکی قانونی کنند.

در ماه ژوئن دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس نشان دادند که چگونه می‌توان سن یک جسد را در هنگام مرگ از ماده ژنتیکی آن تشخیص داد. این محققان بر روی تغییرات «اپیژنیک» در DNA نمونه‌های بزاق بررسی کردند. این تعییرات که به سبب تاثیرات محیطی چون رژیم غذایی، استرس، قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، سرطان‌ها و حتی مواد سموم رخ می‌دهند خود DNA را تغییر نمی‌دهند اما در بالای ژنوم لایه دار می‌شوند و بر روی فرایند روشن و خاموش شدن ژن‌ها اثر می‌گذارند.

در این ناحیه خاص ژنوم، این تغییرات، شکل کروموزمی را افزایش یا کاهش می‌دهند و بنابراین می‌توانند سن یک فرد را با حدود ۵ سال پیشگویی کنند.

1- پیشگویی خطر مرگ

دانشمندان دانشگاه «اوپسالا» در سوئد در ماه آگوست گزارش دادند که یک آزمایش خون ساده می‌تواند مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی یا سرطان را پیشگویی کند. در طول این تحقیقات که ۱۲ سال به طول انجامید دانشمندان بر روی حدود ۲ هزار نفر بررسی کردند و دریافتند افرادی که در خون آن‌ها سطوح بالا‌تر آنزیمی به نام «کتپسین اس.» وجود داشت با احتمال مرگ بیشتری نسبت به افراد دارای سطوح پایین مواجه بودند. این آنزیم که به جدا کردن بعضی از پروتئین‌ها کمک می‌کند در افراد مبتلا به مشکلات قلبی، تصلب شریانی و سرطان بیشتر تولید می‌شود.

«کتپسین اس» همچنین در بافت‌های چربی نیز به میزان فراوانی وجود دارد. بنابراین جای تعجب نیست که افراد دارای اضافه وزن و یا مبتلا به چاقی مفرط با خطر بیشتری برای حوادث قلبی مواجه شوند. به این ترتیب، دانشمندان نشان دادند که این آنزیم می‌تواند به عنوان یک شاخص معتبر در پیشگویی خطر توسعه این بیماری‌ها و درصد مرگ ناشی از آن‌ها به کار رود.