۱۱ تا از کشورهای دنیا که بزرگ‌ترین ذخایر نفتی را در اختیار دارند!

منظور ما از «ذخایر نفتی» در این مقاله، آن دسته از ذخایری است که تحت شرایط اقتصادی و سیاسی کنونی و نیز با فناوری‌های عصر حاضر، قابل استخراج هستند. در ادامه با عجیب‌ترین همراه باشید.

این عدم ثبات در قیمت‌ها، به همراه نگرانی‌های زیست‌محیطی در زمینهٔ اشتهای سیری‌ناپذیری جهان ما برای سوخت‌های فسیلی، سوال‌هایی در ذهن ما ایجاد می‌کند که آیا ذخایر نفتی موجود، پاسخگوی نیازهای بشر خواهد بود؟ عواقب استخراج این نفت‌ها چیست؟ برای روشن‌تر شدن موضوع و نیز پاسخگویی به این سؤالات، فهرستی از ۱۱ کشور دنیا با بیشترین ذخایر نفتی جهان برایتان آماده کرده‌ایم. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، بی‌ثباتی قیمت نفت طی سال‌های گذشته، نگرانی‌های بسیاری را ایجاد کرده است. اکنون اجازه دهید با کشورهای یاد شده آشنا شویم.

11- آمریکا (۳۶٫۵۲ میلیارد بشکه نفت)

میزان ذخایر نفتی آمریکا، طی چند سال گذشته، به دلیل اتخاذ روش‌های نوین استخراج نفت، بسیار افزایش یافته است. آمریکا اکنون قادر به استخراج نفت‌وگاز مناطقی است که در گذشته میسر نبود. آمریکا به وسیلهٔ روش‌های «شکست هیدرولیکی» و «حفاری جهت‌دار» در سال ۲۰۱۲ توانست برای اولین بار پس از سال ۱۹۷۵ به ۳۶ میلیارد بشکه نفت دست یابد. بااین‌حال، ذخایر نفتی آمریکا در مقابل ذخایر کشورهایی مانند ونزوئلا، عربستان سعودی و کانادا بسیار ناچیز است.

نکته ۱: شکست هیدرولیکی، یک تکنیک تحریک چاه است که در آن صخره به وسیلهٔ مایع فشرده شده شکسته می‌شود. این فرآیند شامل تزریق پرفشار سیال فرکیینگ (عموماً آب، حاوی ماسه و دیگر مواد سخت‌کننده) به حفرهٔ حفاری به منظور ایجاد ترک‌هایی در آرایش صخره‌ها که از طریق آن گاز طبیعی، نفت خام، و آب‌نمک آزادانه‌تر جریان یابند، می‌شود.

نکته ۲: حفاری جهت‌دار، عبارت است از فن خاصی که در آن چاه (چاه نفت یا چاه آب) بر پایه برنامه پیش‌بینی شده‌ای، (با استفاده از نرم‌افزار حفاری جهت‌دار) غیر از حالت عمودی، حفاری می‌گردد.

10- نیجریه (۳۷٫۰۷ میلیارد بشکه نفت)

اگرچه کشور لیبی ذخایر نفتی بیشتری نسبت به نیجریه دارد اما نیجریه با ۳۷٫۲ میلیارد بشکه ذخایر نفتی، بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت آفریقا و دهمین تولیدکننده بزرگ جهان به شمار می‌رود. درحال‌حاضر، اگر میدان نفتی جدیدی در نیجریه یافت نشود، میزان نفت فعلی آن تا ۴۵ سال برای این کشور کفایت خواهد کرد. عواملی مانند تخریب لوله‌های نفتی، آدم‌ربایی (کارکنان شرکت‌های نفتی) و تصاحب تأسیسات نفتی توسط جنگ طلبان موجب کاهش تولید نفت‌وگاز نیجریه شده‌است. صنعت نفت، ۱۴٪ از اقتصاد نیجریه را تشکیل می‌دهد.

9- لیبی (۴۸٫۳۶ میلیارد بشکه نفت)

لیبی نیز با رقابتی تنگاتنگ و برابر با نیجریه، بزرگ‌ترین ذخایر نفتی آفریقا را دارد که در سطح جهانی، دهمین کشور دنیا محسوب می‌شود. لیبی پتانسیل بالایی در داشتن سوخت‌های فسیلی بیش از مقدار کنونی است. میدان‌های نفتی بسیار زیاد و کشف نشده‌ای در این کشور وجود دارد که به علت تحریم‌های نفتی گذشته، اجازهٔ کاوش به آن داده نشده‌است. در سال ۲۰۱۲، حدوداً ۹۸٪ از درآمد دولت لیبی از صنعت نفت به دست آمد اما در پی بی‌ثباتی‌های اخیر این کشور، قدرت لیبی در زمینهٔ تولید نفت به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است. انتظار می‌رود با بهبود شرایط سیاسی لیبی، سرمایه‌گذاری در زمینه کشف میادین نفتی کشف نشدهٔ این کشور موجب بهتر شدن اوضاع اقتصادی آن شود.

8- امارات متحده عربی (۹۷٫۸ میلیارد بشکه نفت)

امارات متحده عربی بیشترین نفت خود را از «میدان نفتی زاکوم» به دست می‌آورد که چیزی در حدود ۶۶ میلیارد بشکه است. این میدان نفتی پس از میدان‌های نفتی غوار در عربستان سعودی و برقان در کویت، سومین میدان نفتی بزرگ منطقه محسوب می‌شود. تقریباً ۴۰٪ از تولید ناخالص داخلی امارات از استخراج نفت حاصل می‌شود. کشف نفت از سال ۱۹۵۸ تاکنون، موجب رشد همه جانبهٔ امارات متحده عربی شده و آن را به کشوری مدرن با سطح بالای زندگی تبدیل کرده است.

7- روسیه (۱۰۳٫۲ میلیارد بشکه نفت)

روسیه کشوری سرشار از منابع طبیعی برای استفاده در مصارف انرژی است که از جمله مهم‌ترین آن می‌توان به ذخایر عظیم نفتی در دشت‌های منطقهٔ سیبری اشاره کرد. تولید نفت روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی با کاهش بسیار زیادی مواجه شد اما این کشور طی سال‌های گذشته، میزان تولید خود را افزایش داده است. روسیه با کاوش‌هایی که در میان آب‌ها و یخ‌های قطب شمال انجام می‌دهد، امیدوار است میزان نفت‌وگاز استخراجی خود را افزایش دهد.

6- کویت (۱۰۴ میلیارد بشکه نفت)

کویت با اندک وسعتی که دارد، بسیار بیشتر از سهم واقعی خود دارای ذخایر نفتی در سطح جهان است. بیش از ۵ میلیارد بشکه از ذخایر نفتی کویت در ناحیهٔ بی‌طرف «سعودی-کویتی» قرار دارد. این نفت به طور مساوی بین کویت و عربستان تقسیم می‌شود. بیش از ۷۰ میلیارد بشکه نفت کویت از میدان نفتی برقان، دومین میدان نفتی بزرگ جهان به دست می‌آید.

5- عراق (۱۴۴٫۲ میلیارد بشکه نفت)

عراق علاوه بر شرایط نابه‌سامان سیاسی‌اش طی سال‌های اخیر، از جمله بزرگ‌ترین مالکان ذخایر نفت خام جهان به شمار می‌رود. در واقع، به دلیل وجود ناآرامی‌های داخلی و نیز اشغالگری‌های نظامی عراق توسط دیگر کشورها طی دهه‌های گذشته، هیچ‌گونه کاوش معناداری برای استخراج نفت در اینجا مسیر نبود. در نتیجه، حتی اطلاعاتی که نشان‌دهندهٔ میزان دقیق ذخایر نفتی عراق است نیز مربوط به اطلاعات آماری زمین لرزه‌نگاری دو بعدی سه دهه پیش است. بااین‌حال، با وجود ثبات نسبی حاکم بر عراق طی سال‌های گذشته، امیدهایی برای توسعهٔ زیرساخت‌های نفتی این کشور وجود دارد.

4- ایران (۱۵۷٫۸ میلیارد بشکه نفت)

ایران در حدود ۱۶۰ میلیارد بشکه ذخایر نفتی دارد که این کشور را به لحاظ ذخایر نفتی، در زمرهٔ کشورهای ثروتمند جهان قرار می‌دهد. ایران پس از ونزوئلا و عربستان سعودی، بیشترین ذخایر نفتی قابل دسترس را دارد. منظور از این‌گونه ذخایر، میدان‌های نفتی در دسترس هستند که استخراج نفت از آن بسیار ساده است. کانادا ذخایر نفتی زیادی دارد که قابل دستیابی نیستند.

ایران برای اولین بار در سال ۱۹۰۸ برابر با ۱۲۸۷ شمسی توانست به نفت دست یابد. ایران با میزان استخراج کنونی‌اش تا ۱۰۰ سال دیگر نیز نفت خواهد داشت. برخلاف عربستان که ذخایر نفتی‌اش در چند میدان نفتی بزرگ و غنی پخش شده‌است، نفت ایران در ۱۵۰ میدان نفتی مختلف قرار دارد که بسیاری از آن‌ها هم دارای نفت خام و هم گاز طبیعی هستند.

3- کانادا (۱۷۱ میلیارد بشکه نفت)

تا اواخر سال ۲۰۱۴، کانادا ۱۷۲٫۹ میلیارد بشکه نفت در اختیار داشت که مقدار زیادی از آن در قالب ذخایر «ماسه‌های نفتی» در استان آلبرتا بودند. ماسه‌های نفتی یا ماسه‌های قیردار نوعی منبع نفت غیرمتعارف هستند که یا به صورت ماسه‌های آزادند و یا به صورت سنگ‌های سفت شده‌ای از مخلوط ماسه، گِل رس، آب و قیر (نفت بسیار سنگین و با گرانروی بسیار بالاتر از نفت معمولی) یافت می‌شوند. علاوه بر این، مقدار زیادی از ذخایر نفتی قابل دسترس کانادا نیز در استان آلبرتای این کشور قرار دارد.

از آن‌جایی که استخراج بسیاری از ذخایر نفتی کانادا کاری دشوار و سرمایه‌بر است، تولید نفت این کشور عمدتاً به صورت گهگاه صورت می‌پذیرد. بنابراین شرکت‌های نفتی کانادا به استخراج نفت از مکان‌های کم‌تراکم و نفت‌های باارزش‌تر می‌پردازند و برای استخراج نفت خام تنها زمانی تلاش می‌کنند که قیمت نفت بالا باشد.

2- عربستان سعودی (۲۶۸٫۳ میلیارد بشکه)

عربستان سعودی چندین دهه است که به دلیل داشتن ذخایر نفتی بسیار زیاد، خود را به عنوان کشوری ثروتمند در عرصه‌های بین‌المللی معرفی می‌کند که بر سیاست‌های جهانی نیز تأثیر به‌سزایی می‌گذارد. با توجه به این تصویری که از عربستان در جهان وجود دارد، ممکن است تعجب کنید که اکنون، عربستان دیگر مالک بزرگ‌ترین ذخایر نفتی دنیا نیست.

عربستان با ۲۶۷ میلیارد بشکه نفت، با فاصلهٔ زیادی پشت سر ونزوئلا قرار می‌گیرد. تمامی نفت‌های عربستان در میدان‌های نفتی بزرگ قرار دارد که دسترسی به آن بسیار راحت و بدون درد سر است. علاوه بر این‌ها، ذخایر نفتی عربستان، یک پنجم کل نفت موجود جهان را تشکیل می‌دهد. البته بسیاری نیز بر این باورند که عربستان با کاوش‌های بیشتر، ونزوئلا را نیز پشت سر خواهد گذاشت. برای نمونه، اطلاعاتی از سازمان زمین‌شناسی آمریکا منتشر شده که نشان می‌دهد بیش از ۱۰۰ میلیارد بشکه نفت کشف نشده در اعماق بیابان‌های خشک عربستان سعودی وجود دارد.

1- ونزوئلا (۲۹۸٫۴ میلیارد بشکه)

درحال‌حاضر، ونزوئلا با بیش از ۲۹۸ میلیارد بشکه نفت، بیشترین ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارد. ونزوئلا اخیراً به این مقام دست یافته است، چرا که پیش از این و تا دههٔ گذشته، عربستان مالک بیشترین ذخایر نفتی دنیا بود.

ونزوئلا با کشف ذخایر عظیم «ماسه‌های نفتی» مشابه آن‌چه در کانادا یافت می‌شود، توانست خود را به صدر فهرست دارندگان نفت جهان برساند. بااین‌حال، هنوز هم ذخایر نفتی معمولی با قابلیت دسترسی آسان نیز در ونزوئلا وجود دارد. قیرهای نفتی موجود در رودخانهٔ اورونوکوی ونزوئلا میزان گرانروی و چسبناکی کمتری نسبت به ماسه‌های نفتی کانادا دارند. بنابراین ماسه‌های نفتی این ناحیه به روش‌های معمول قابل استخراج هستند که در مقایسه با ذخایر نفتی کانادا بسیار کم‌هزینه‌تر و راحت‌تر قابل دستیابی است.