۱۰ ساختمان خشت و گِلی شگفت‌انگیز!

خشت و گِل، در بسیاری از مناطق جهان به‌عنوان مواد و مصالح ساختمانی عمده در نظر گرفته شده‌اند. خاک رس که به وفور در این سیاره یافت می‌شود، در ساختن خانه‌های محکم به مردم کمک شایانی کرده است. نکته قابل توجه در مورد ساختارهای ساخته شده از خشت و گل، دوام آنها است که برخی از آنها حتی هزار سال قدمت دارند. در اینجا به ۱۰ شاهکار جهانی که با خشت و گل ساخته شده‌اند می‌پردازیم.

10-  تائوس پوئبلو (Taos Pueblo)

تائوس پوئبلو از خانه‌های باستانی در نیومکزیکو از حدود هزار سال قبل، محل سکونت مردم بومی پوئبلو ساکنان است. این خانه‌های خشت و گلی از خشت خشک پوشیده شده‌اند و سقف آنها از درختان سدر ساخته شده است. ترمیم دیوارهای ضخیم و گچ‌بری این خانه‌ها از مراسم‌های سنتی است که هر ساله توسط مردم روستا انجام می‌شود.

9- ارگ بم (Arg-e Bam)

ارگ بم به عنوان یک مرکز تجاری موفق جاده ابریشم از دوره ساسانی شناخته می‌شود، این شهر خشت و گلی در جنوب شرقی ایران به طور کامل از خشت، خاک رس و تنه درخت خرما ساخته شده است. دیوارهای ضخیم، کانال‌های آب زیرزمینی، مصارف دوازده هزار نفر را پاسخگو بوده و برج‌های نگهبانی برای حفاظت از ارگ از مهمترین خصوصیات این شهر باستانی است. متاسفانه، زلزله سال ۲۰۰۳ در بم سبب شد که بیش از نیمی خانه‌های شهر و این ارگ خشتی نابود شود.

8- مسجد دیجین اوربر (Djinguereber Mosque)

این مسجد ساخته شده از گل و نی در منطقه تیمبوکتو، مالی واقع شده و با وجود بارش باران فراوان در مالی شکل منسجم مسجد دیجین اوربر حفظ شده است. محققان تاریخ ساخت این مسجد تاریخی را سال ۱۳۲۵ میلادی تخمین زده‌اند. همانند بسیاری از ساختمان‌های گلی در جهان، این مسجد نیز در امتداد مسیر رفت و آمد شترهای باربر بوده است.

7- دیوار خیوه (Khiva Wall)

مجموعه‌ای از مساجد و مدارس دینی در صحرای کزیلکوم، ازبکستان، دیوار خیوه نام دارد که جزء ۱۰ بنای خشت و گلی جهان است، به گفته باستان‌شناسان این مجموعه ۲۵۰۰ سال پیش به دست سام، پسر حضرت نوح ساخته شده و قلعه نام گرفته است. حصار این قلعه که به ارتفاع ۱۰ متر از خاک رس استخراج شده از دریاچه خواک ساخته شده است. گفته شده است که حضرت محمد (ص) با استفاده از خاک رس استخراج شده از همین محل مبادرت به ساخت مدینه کرده است.

6- چان چان (Chan Chan)

چان چان، در دره موچه کشور پرو یک مجموعه شگفت‌انگیز از ساختمان‌های خشتی و گلی است که محل اسکان پادشاهان سلسله چیمو بوده است. این مجموعه شامل یازده ارگ است که مردم طبقه پایین خارج از دیوارهای آن زندگی می‌کردند. چیموها سفالگر و نجارهای ماهری بودند. در سال ۲۰۰۶ باستان‌شناسان مجسمه‌های جنگجو حک شده در دیواره‌های کاخ را کشف کردند.

5- مسجد جامع بوبودیولاسو (Bobo Dioulasso Grand Mosque)

این مسجد جامع که در بورکینافاسو (غرب آفریقا) واقع شده است یک قرن قدمت دارد، مسجد جامع بوبودیولاسو از خاک رس و چوب ساخته شده و در حال حاضر مرمت آن نه به شکل سنتی (گل) بلکه با سیمان در حال انجام است. این مسجد بر روی لبه خروجی یک شهر قدیمی قرار دارد و به دلیل ازدحام جمعیت و آلودگی، بوی تند و زننده‌ای در اطراف آن به مشام می‌رسد.

4- سیوا واحه (Siwa Oasis)

سیوا واحه، بناهای ساخته شده از یک نوع گل محلی به نام کارشیف در مصر هستند. این گل محلی از شن و ماسه جمع‌آوری شده از ساحل دریاچه تشکیل شده و در گذشته برای ساخت و ساز مورد استفاده بوده است. سیوا واحه در مسیر تجارت دوران باستان قرار داشته و با وجود چشمه‌های طبیعی و درختان نخل فراوان محل استراحت مسافران صحرا بوده است. با فروپاشی امپراتوری روم این منطقه رونق خود را از دست داد.

3- مسجد جامع جنه (Great Mosque of Djenne)

بزرگ‌ترین ساختمان گل در جهان، مسجد جامع جنه است که در کشور مالی قرار دارد. ساختمان مسجد جنه اصلی در حدود قرن سیزدهم ساخته شده است، ولی ساختار کنونی آن حدود یک قرن قدمت دارد و در شهر جنه در نزدیکی استان تیمبوکتو باستان قرار گرفته است. بازار متنوع و رنگارنگی که در نزدیکی این مسجد فعال است رونق این منطقه را دوچندان کرده است.

2- آیت بن حادو (Ait Benhaddou)

آیت بن حدو یکی از شهرهای منطقه توریستی ورزازات معروف به دروازه صحرا، مراکش است که با خاک رس ساخته شده. شما ممکن است بارها این بنا را در فیلم‌های سینمایی دیده باشید (لورنس عربستان، جنگ ستارگان و گلادیاتور). امروزه، در اطراف این بنا جمعیت آنچنانی زندگی نمی‌کنند و شاید تعداد خانواده‌ها انگشت‌شمار باشند. این منطقه خشک اواخر بعداز ظهر و غروب آفتاب مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار می‌گیرد.

1- شیبام (Shibam)

شیبام که به "منهتن صحرا" معروف است، نام منطقه‌ای در کشور یمن با ساختمان‌های بلند قرن ۱۶ است، این برج‌های باستانی که با خشت و گل ساخته شده‌اند برای حفاظت از حمله دشمنان، ۴۰ متر ارتفاع دارند. این ساختمان‌ها برای محافظت در مقابل باران و فرسایش بارها بازسازی شده‌اند.