۱۲ تمدن گمشده که در میان رمز و راز ناپدید شدند!

چرا یک تمدن شکوفا و پیشرفته در زمان خود، به طور ناگهانی متوقف شده و ساکنان آن از بین رفته و معماری‌اش متروک می‌شود؟ نظریه‌پردازان توطئه، حدس‌وگمان‌هایی عجیب‌وغریب در این مورد دارند؛ از جمله ربوده شدن توسط موجودات فضایی. اما در مورد این ۱۲ اجتماع و تمدن، علل موجود به احتمال قوی، این جهانی و زمینی می‌باشند. بلایای طبیعی، تغییرات آب‌وهوایی، تهاجم و تاخت‌وتاز و مشکلات اقتصادی. بااین‌حال ما نمی‌دانیم و به احتمال زیاد نیز هرگز نخواهیم دانست که دقیقا چه اتفاقی افتاده و چگونه امپراتوری خمر در کامبوج (the Khmer Empire of Cambodia)، تمدن باستان عصر مفرغ جزیره کرت (the Minoan society of Crete) یا دو تمدن باستانی موجود در ایالات متحده به پایان رسیده‌اند.

12- تمدن دره سند، پاکستان (The Indus Valley Civilization)

تمدن دره سند به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شگفتی‌های معماری جهان، که در زمان اوج خود به تمدن هاراپان (Harappan Civilization) شهرت داشته، در زمرهٔ اولین سکونتگاه‌های شهری بزرگ در کل قاره‌ها بوده است. تمدن دره سند، واقع شده در پاکستان امروزی، در ۴۵۰۰ سال پیش رونق و پیشرفت خود را داشت که پس از آن فراموش شد و تا سال ۱۹۲۰ که خرابه‌هایش در کاوش‌های باستان‌شناسی کشف شد، فقط در افسانه‌های محلی موجودیت خود را حفظ کرده بود.

این تمدن پیشرفت‌ها و تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای همچون موهنجو داروی معروف (Mohenjo Daro) و اولین سیستم فاضلاب شهری را شامل می‌شود. همچنین شواهدی از مهارت‌های شگفت‌انگیز و برجسته در ریاضیات، مهندسی و حتی دندانپزشکی اولیه در این تمدن وجود دارد. در سال ۱۵۰۰ پیش از میلاد تمدن دره سند تقریباً متروک و رها شده بود. احتمالاً تهاجم اقوام هند و اروپایی و یا افول و فروپاشی کشاورزی به علت تغییرات آب‌وهوایی دلایل نابودی این تمدن باشد.

11- امپراتوری خمر، کامبوج (The Khmer Empire)

تمدن خمر که زمانی یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های جنوب شرق آسیا محسوب می‌شده، منطقه‌ای شامل کامبوج امروزی تا لائوس، ویتنام، میانمار و مالزی را دربر می‌گرفته است و امروزه این امپراتوری را با نام پایتختش یعنی شهر آنکگور می‌شناسند. تاریخ امپراتوری خمر به سال ۸۰۲ پس از میلاد بازمی‌گردد و به جز تعدادی سنگ‌نبشته، هیچ اثر نوشتاری از آن به جای نمانده، به همین دلیل دانش ما از این تمدن از تحقیقات باستان‌شناسی، حجاری‌های روی دیوارهای معابد و گزارش خارجیانی همچون چینیان برگرفته شده‌است. خمرها به آیین هندو و بودیسم معتقد بودند و معابد، برج‌ها، ساختارهای پیچیدهٔ دیگری از جمله آنکگور وات را به‌عنوان پیشکشی برای خدای ویشنو ساخته بودند. احتمال می‌رود حملات بیگانگان، مرگ در اثر طاعون، بحران‌های مدیریت آب که بر محصول برنج تأثیر می‌گذاشت، و نزاع بر سر قدرت میان خانواده‌های سلطنتی باعث از میان رفتن این امپراتوری و در نهایت تسلیم شدن آنان در برابر تایلندیان در سال ۱۴۳۱ پس از میلاد شده باشد.

10- آناسازی، نیومکزیکو، ایالات متحده آمریکا (The Anasazi)

آناسازی نام امروزی قوم باستانی پوئبلو (Pueblo Peoples) است که در منطقه «چهار گوش»در جنوب غربی آمریکا، یعنی محل تلاقی ایالت‌های یوتا، آریزونا، نیومکزیکو و کلورادو، ساکن بوده‌اند. تمدن آنان حدود ۱۲ قرن پیش از میلاد ظهور کرد و هم‌چنان شهرت خود را به خاطر ساختمان‌های ساخته‌شده از سنگ و خشت در طول دیواره‌های صخره‌ای همچون کلیف پلس (Cliff Palace) در پارک ملی مسا ورد (Mesa Verde National Park)، ویرانه‌های کاخ سفید و پوئبلو بونیتو در حاشیه شمالی دره چاکو حفظ کرده است. این معماری به شکل اقامتگاه‌های چند طبقهٔ شگفت‌انگیز که تنها با طناب یا نردبان قابل دسترسی بودند تکامل یافته بود.

حقیقت این است که قوم پوئبلو «نابود نشدند»، بلکه در قرون ۱۲ و ۱۳ میلادی محل زندگی خود را به دلایل نامعلومی ترک گفتند. بسیاری از محققان و همچنین پوئبلوهای مدرن، که ادعا می‌کنند پوئبلوهای باستانی اجداد آنان بوده‌اند، بر این باورند که جنگل‌زدایی و خشکسالی باعث نزاع‌های داخلی و جنگ، و در نهایت پراکنده شدن این قوم باستانی شده‌است.

9- تمدن اولمک، مکزیک (The Olmec Civilization)

آن‌چه که درحال‌حاضر در زمین‌های پست استوایی جنوب مرکزی مکزیک با نام وراکروز (Veracruz) و تاباسکو (Tabasco) قرار دارد، روزگاری یک تمدن کلمبیایی اولیه (Pre-Columbian) بود که مجسمه‌های باور نکردنی بسیار بزرگ از سرها می‌ساختند، عادت به خون‌ریزی و قربانی کردن انسان‌ها داشتند، مفهوم عدد صفر را اختراع کردند و در اصل اساس دورهٔ فرهنگی آمریکای میانه (Mesoamerican) را بنیاد نهادند که بعدها تکامل یافت.

تمدن اولمک شاید اولین تمدن در نیم‌کره غربی باشد که سیستم نوشتاری را توسعه داد و احتمالاً قطب‌نما و تقویم آمریکای میانه را اختراع کرد. تمدن اولمک که در حدود ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد وجود داشته، تا اواسط قرن ۱۹ میلادی توسط مورخان کشف نشده بود.

افول و زوال این تمدن می‌تواند به دلایلی همچون تغییرات زیست‌محیطی ناشی از فوران‌های آتشفشانی، زلزله و فعالیت‌های کشاورزی احتمالاً مخرب باشد.

8- امپراتوری اکسومیت، اتیوپی (The Aksumite Empire)

یکی از شرکای اصلی تجارت با امپراتوری‌های روم و هند باستان، امپراتوری اکسومیت (Aksumite Empire) بود که با عنوان پادشاهی آکسوم (Aksum) یا (Axum) نیز شناخته می‌شود. گسترهٔ حکومت این امپراتوری در قرن ۴ پیش از میلاد از شمال شرقی آفریقا از جمله اتیوپی شروع می‌شد.

امپراتوری اکسومیت که به گمان برخی، همان سرزمین ملکه سبا می‌باشد، احتمالاً رشد و توسعهٔ تکامل آفریقای بومی بود که بعدها اریتره امروزی، شمال اتیوپی، یمن، جنوب عربستان و شمال سودان را در بر گرفت. این امپراتوری الفبای مخصوص خود را داشت و اهرام و ستون‌های بزرگی را بنا نمود که هرم ابلیسک (Obelisk of Axum) از آن جمله است که هم‌چنان پابرجاست. این اولین امپراتوری بزرگی بود که به مسیحیت گروید.

از دلایل سقوط و انحطاط امپراتوری آکسوم می‌توان به انزوای اقتصادی به دلیل گسترش حکومت و تمدن اسلامی، تهاجم یا تغییرات آب‌وهوایی که الگوی سیلاب در رود نیل را تغییر داد، اشاره کرد.

7- تمدن باستان عصر مفرغ، جزیره کرت (The Minoans, Crete)

تمدن عصر مفرغ جزیره کرت که به دلیل نام پادشاه افسانه‌ای، مینوس (MINOS)، مینوآن (Minoan) نامیده می‌شود تا اوایل قرن بیستم کشف نشده بود. اما پس از آن ما با قطعات پازلی جذاب و سحرآمیز از تمدن کهن روبه‌رو شدیم که آغاز شکوفایی‌اش به بیش از ۷۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد.

مراکز تجارتی با قدمت تقریباً ۲۷۰۰ پیش از میلاد، یک تمدن پیشرفته، کاخ‌هایی بزرگ و پیچیده که ساخته می‌شدند و بر اثر مجموعه‌ای از حوادث از جمله زلزله و فوران آتشفشان ترا (Thera volcano) به دنبال هم بازسازی می‌شدند. یکی از این کاخ‌ها بود. کاخی پر پیچ‌وخم، هم پیوند با افسانهٔ مینوس. که درحال‌حاضر یک محوطهٔ بزرگ باستان‌شناسی و یک جاذبه گردشگری می‌باشد.

اما در حدود ۱۴۵۰ پیش از میلاد یک فاجعهٔ ناشناخته تمدن مینوآن را به سوی سقوط و زوال برد.

6- Cucuteni -Trypillians، اوکراین و رومانی

بزرگ‌ترین سکونتگاه در دوره نوسنگی اروپا توسط تمدن Cucuteni-Trypillians در اوکراین، رومانی و مولداوی امروزی بنا نهاده شد. این تمدن اسرارآمیز، که بین ۵۵۰۰ سال و ۲۷۵۰ سال پیش از میلاد رونق گرفت، با سفال‌های منحصربه‌فرد با نقش و نگارهای خاص و عادت عجیب سوزاندن روستاهای خود بین هر ۶۰ تا ۸۰ سال مشخص و معرفی می‌شود. روستاها دوباره و دوباره بر روی خاکستر روستاهای قدیمی ساخته شدند.

در حدود ۳۰۰۰ سایت (محوطه) باستان‌شناسی Cucuteni-Trypillian شناسایی شده از جمله سایتی که ممکن است قدیمی‌ترین محل استخراج نمک در جهان باشد. همچون بسیاری از تمدن‌های دیگر، Cucuteni-Trypillians نیز ممکن است توسط تغییرات آب‌وهوایی از بین رفته باشد اما تئوری‌های دیگر نشان می‌دهند که آنها به تدریج با گروه‌های دیگر مخلوط شدند تازمانی‌که فرهنگ خود را از دست دادند.

5- نبطیان یا نبطی‌ها (Nabateans) اردن

تمدن نبطیان باستان که جنوب اردن، کنعان و شمال عربستان را شامل می‌شد، در قرن ششم پیش از میلاد شروع شد. زمانی که نبطی‌های کوچ‌نشینی که به زبان آرامی صحبت می‌کردند، به تدریج مهاجرت خود را از عربستان آغاز کردند. میراث آنها توسط شهر هیجان‌انگیز پترا (Petra) مجسم شد، حک شده در سنگ‌ماسه‌های کوه‌های اردن، و مهارت آنها در مهندسی آب، مدیریت یک سیستم پیچیده از سدها، کانال‌ها و مخازن که به آنها در گسترش و رشدشان در منطقه خشک کویری کمک کرد.

قسمت کمی از فرهنگ آنها تاکنون شناخته‌شده ولی ادبیات نوشته شدهٔ زنده‌ای از آنها وجود ندارد. در حدود قرن ۴ میلادی نبطی‌ها به دلایل نامعلومی پترا را ترک کردند. اعتقاد بر این است که تمدن نبطیان پس از قرن‌ها حکومت خارجی به گروه‌های مختلفی از دهقانان یونانی تقسیم شدند که در نهایت به دین مسیحیت گرویدند و سپس این مناطق توسط مهاجمان عرب فتح شد.

4- کاهوکیا (Cahokia)، ایلینوی (Illinois)، ایالات متحده آمریکا

تعداد کمی از آمریکایی‌ها متوجه هستند که بقایای یک تمدن باستانی گمشده در ایالت ایلینوی وجود دارد. درست آن سوی رودخانه می‌سی‌سی‌پی در سنت لوئیس، میسوری. سایت باستانی تپه‌های کاهوکیا (Cahokia Mounds) که تمدن بومی فرهنگ می‌سی‌سی‌پی (Mississippian culture) را داشته است، به حدود ۶۰۰ پس از میلاد مرتبط می‌شود. ساکنان کاهوکیا به نظر نمی‌رسد که نوشته و مکتوب حفظ شده‌ای داشته باشند. اما حفظ این میراث جهانی به‌وسیله مجسمه‌های سفالی و دیگر ابزار آلات ابتدایی انجام گرفته است. کاهوکیا یکی از بزرگ‌ترین مراکز شهرنشینی در این منطقه بوده که بیش از ۴۰ هزار نفر در آن ساکن بوده‌اند. یعنی بیشتر از جمعیت لندن در سال ۱۲۵۰ میلادی یا بیشتر از هر شهر آمریکا تا فیلادلفیا در حدود سال ۱۸۰۰ میلادی.

کاهوکیا تقریباً صد سال قبل از این‌که اروپاییان به آمریکای شمالی برسند، نابود شده بود. علت از بین رفتن این تمدن ممکن است عوامل زیست‌محیطی یا حمله مردم دیگر تمدن‌ها به آن باشد.

3- تمدن موکنای (Mycenaean Civilization)، یونان

بر خلاف مینوآن‌ها که قبل از میسین‌ها می‌زیستند، موکنای فقط به واسطه تجارت رونق نیافته بود، بلکه مجموعه‌ای گسترش یافته از تمدن یونان بود. زمان اوج تمدن موکنای درست مصادف بود با ناپدید شدن تمدن مینوآن (Minoans). این تمدن قبل از نابودی‌اش که در حدود ۱۱۰۰ پیش از میلاد اتفاق افتاد، به مدت پنج قرن در سلطه بود.

افسانه هلنی، یونانی (Hellenic legend) بر آن است که موکنای احتمالاً تروی اساطیری را شکست داده است و مصنوعات این امپراتوری در نقاط دوری از ایرلند یافت شده‌است. در حقیقت این تمدن فرهنگی و اقتصادی ثروتمند در پشت ثروتی از هنر، معماری و ابزار و مصنوعات باقی‌مانده‌است. برای تمدن موکنای چه اتفاقی افتاد؟

ممکن است بلایای طبیعی آنها را از بین برده باشد. اما بسیاری از کارشناسان بر این باورند که یا مهاجمان خارجی و یا درگیری‌های داخلی آنها را از صفحه روزگار حذف کرده باشد.

2- تمدن موچه (Moche Civilization)، پرو

تمدن موچه بیشتر از آن‌که یک امپراتوری باشد، مجموعه‌ای از مردم با فرهنگ مشترک بود که یک جامعه مبتنی بر کشاورزی و زراعت همراه با کاخ‌ها، اهرام و کانال‌های آبیاری پیچیده در ساحل شمالی پرو مابین حدود ۱۰۰ و ۸۰۰ میلادی محسوب می‌شد. با این‌که از این تمدن هیچ زبان نوشته شده‌ای در دست ما نیست ولی سرنخ‌هایی از آنها برای ما باقی‌مانده که در قالب سفال‌های فوق‌العاده دقیق و معماری با عظمت می‌باشد.

در سال ۲۰۰۶ یک اتاق یا تالار از تمدن موچه کشف شد که ظاهراً برای قربانی کردن انسان مورد استفاده قرار می‌گرفته است و شامل بقایای انسان بود. تئوری‌های مختلفی مبنی بر علل ناپدید شدن تمدن موچه وجود دارد، اما شایع‌ترین توضیح، تاثیرات آل نینو (El Nino)، یک الگوی آب‌وهوایی شدید با تناوب دوره‌ای جاری شدن سیل و خشکسالی است. شاید این تئوری، تلاش‌های خونین موچه‌ای‌ها را برای دلجویی از خدایان آشکار می‌کند.

1- فرهنگ کلوویس (Clovis Culture)، آمریکای شمالی

شناخت کمی درباره فرهنگ کلویس وجود دارد. مردمان سرخپوست – هندی (Paleo-Indian) که تصور می‌شد اولین ساکنان انسانی در آمریکای شمالی باشند. باستان‌شناسان به طور آزمایشی مصنوعاتی را در نزدیکی کلویس در نیومکزیکو یافته‌اند که با آزمایشات سن‌یابی کربنی به ۱۳۵۰۰ سال قبل بر می‌گردد. اما قدمت بیشتر از ۱۰ هزار سال غیر قابل اعتماد در نظر گرفته می‌شود. مصنوعاتی همچون تیغه‌هایی از جنس سنگ و استخوان، تنها سرنخ‌های ما از کلوویس می‌باشند که به عنوان فعالیت‌های قدیمی انسان شناخته می‌شوند. اما کلوویس چگونه ناگهان ناپدید شده‌است؟ برخی بر این باورند که کلوویسی‌ها به خاطر شکار بیش از حد، منابع غذایی خود را از بین برده‌اند و یا تغییرات آب‌وهوایی یا بیماری علت آن بوده است.