امیر
وقتی که دهقانان حومه شرقی استان «شیان شانکسی» چین در ماه مارس سال ۱۹۷۴ برای رسیدن به آب در دو و نیم کیلومتری کوهستان لیشا، مشغول کندن زمین شدند نمی‌دانستند که گنجینه‌ای چند هزار ساله زیر خروار‌ها خاک در انتظار آنهاست؛ گنجینه‌ای از مجسمه‌های سفالی ۸ هزار سرباز چینی که کشف آن‌ها یکی از بزرگ‌ترین اکتشافات قرن بود. با پیدا شدن این سربازان سفالی، پای باستان‌شناسان و محققان زیادی به این منطقه باز شد؛ متخصصانی که در برابر یک سؤال بدون جواب قرار گرفته بودند؛ اینکه چه دلیلی برای ساخت این مجسمه‌ها در ابعاد واقعی یک انسان وجود دارد؟!
با اعلام خبر کشف این ارتش سفالی، کندو کاو باستان‌شناسان در این منطقه به سرعت شروع شد و به این ترتیب راز بزرگی فاش شد؛ اینکه تمامی مجسمه‌های کشف شده متعلق به سربازان و اسب‌های سفالی‌ای هستند که از زمان مرگ «کین شی هوآنگ»، اولین امپراتور چین همراه او دفن شده بودند. باستان‌شناسان دوران سلطنت کین شی هوآنگ را ۲۲۱ سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده و به این نتیجه رسیده‌اند که اولین امپراتور چین برای اینکه بتواند در دنیای دیگر هم فرمانروایی کند تمام سفالگران و مجسمه سازان آن زمان چین را به خدمت گرفت و به آن‌ها دستور داد هزاران مجسمه سرباز سفالی را بسازند تا با ارتشی سفالی به سرزمین مردگان برود، چون باور داشت که این ارتش پس از مرگ از او محافظت خواهد کرد. این جنگجویان سفالی با آرایش جنگی در یک و نیم کیلومتری مقبره امپراتور و رو به سرزمین‌های دشمن دفن شده‌اند؛ طوری که بین دشمن و مقبره امپراتور قرار بگیرند.
نکته جالب اینجاست که این سرباز‌ها دقیقاً به اندازه واقعی یک انسان ساخته شده‌اند و نوع پوشش و کلاه آن‌ها کاملاً شبیه سربازان چین در دوران باستان است. از آنجا که این آثار باستانی در نزدیکی کوه لیشان کشف شدند، به نظر می‌رسد که مصالح لازم برای ساخت یک گورستان پر از سرباز از همین کوه تهیه شده باشد. مقبره عظیم کین شی هوآنگ هم دقیقاً مثل محوطه امپراتوری خود اوست. در این گورستان، کاخ‌ها، ساختمان‌ها و اتاق‌های زیادی وجود دارد و تالار‌ها و دیگر بنا‌ها و محوطه اطرافشان با دیوارهای بلند محصور شده‌اند.
+- افسانه‌ها زنده می‌شوند
بعد ازکشف این مکان عجیب، بازار شایعه‌ها بین مردم این کشور داغ شد. خیلی‌ها با استناد به افسانه‌های قدیمی می‌گفتند که این جنگجویان سفالی در حقیقت سربازان واقعی هستند که با امپراتور به خاک سپرده شده‌اند تا از او در برابر هر گونه خطری محافظت کنند. در کنار این سربازان جنگی تعداد دیگری از مجسمه‌های سفالی هم به چشم می‌خورد که از لحاظ ابعاد و اندازه کوچک‌تر از سربازان هستند و به تشخیص باستان‌شناسان، آن‌ها مجسمه‌های اعضای همان گروه آکروباتی هستند که برای سرگرم کردن سربازان در مواقع بیکاری به همراه ارتش فرستاده می‌شدند. به عقیده سی ما کیان- یکی از باستان‌شناسان معروف چینی که به تحقیق روی این گنجینه خفته در خاک پرداخته- ۲۴۶ سال قبل از میلاد مسیح، ۷۰۰ هزار کارگر برای ساخت مقبره امپراتور اول به خدمت گرفته شدند. هنگامی که آن‌ها شروع به ساخت این سربازان کردند، کین شی هوآنگ ۱۳ ساله بود و عجیب اینکه این امپراتور نوجوان دستور داده بود «هیچ یک از سربازان نباید شبیه یکدیگر باشند». به نظر می‌رسد همین نکته دلیلی برای شروع زود هنگام ساخت آن‌ها باشد.
این باستان‌شناس در یکی از کتاب‌های معروف خود به نام «شیجی» مدعی شده است که اولین امپراتوری با کاخ‌ها، برج‌های خوش منظره، مقامات رسمی، ابزارهای باارزش و اشیای بسیار جالب و دیدنی‌اش به خاک سپرده شد. با کشف ارتش سفالی تراکوتا این عقیده او رنگ واقعیت گرفت اما کار به همین جا ختم نشد چون از نظر باستان‌شناسان احتمال اینکه ساختمان‌های دیگری هم زیر خاک مدفون شده باشند وجود داشت. حدس آن‌ها درست بود چون با کندو کاوهای بعدی، معبد بزرگ شی هوآنگ دی سر از خاک بیرون آورد؛ معبدی هرمی شکل با ۷۶ متر طول و نزدیک به ۳۵۰ متر مربع مساحت. بعد از کشف این معبد باستان‌شناسان از ترس اینکه مبادا در جریان حفاری به اشیای با ارزشی که همراه امپراتور کین شی هوآنگ مدفون شده آسیب برسد، ترجیح دادند که این کار را انجام ندهند و معبد خفته در خاک را بیشتر از این بیدار نکنند. امروزه تنها قسمت بسیار کوچکی از این معبد حفاری شده که البته انتشار عکس‌ها و تصاویر ویدئویی آن به دستور مسؤولان چینی ممنوع است و تنها تعدادی از مقامات سیاسی مثل ملکه الیزابت دوم این ارتش سفالی چینی را از نزدیک دیده‌اند.
+- ساختن ارتش سفالی
طبق بررسی‌های به عمل آمده، سربازان سفالی توسط دو گروه بزرگ ساخته شده‌اند؛ کارگران محلی و مجسمه سازان و پیکرتراشان چینی. ساخت این مجسمه‌ها مراحل مختلفی داشت؛ به این ترتیب که اول سر، دست‌ها، پا‌ها و تنه هرکدام از آن‌ها به صورت جداگانه ساخته می‌شد و بعد روی همدیگر سوار می‌شدند. مطالعات نشان می‌دهند که هشت نوع قالب بدنی برای ساخت مردان سفالی مورد استفاده قرار گرفته و در نهایت وقتی که سر، دست‌ها و پا‌ها روی تنه سوار می‌شدند، خاک رس به آن‌ها اضافه می‌شد تا استحکام بیشتری پیدا کنند. حالا نوبت نقش بستن اعضای چهره آن‌ها روی صورتشان بود. در آن زمان‌ها رایج بود که سازنده هر شی ء نام خود را روی آن حک می‌کرد تا بعد‌ها وقتی که آن شی ء از نظر کیفیت دچار مشکل شد، کم کاری فرد خاطی مشخص شود.
چنین شیوه‌ای در ساختن سربازان سفالی هم به کار رفت و دستور داده شد تا سازنده هر مجسمه نام خود را روی آن حک کند. به همین دلیل باستان‌شناسان به راحتی توانستند تمامی افرادی را که در ساختن این ارتش به خدمت گرفته شده‌اند مشخص کنند. در نهایت وقتی که ساخت مجسمه‌ها تمام شد، سربازانی که از نظر درجه با هم یکی بودند در کنار همدیگر قرار داده شدند تا با امپراتور کین شی هوآنگ به سرزمین مردگان بروند. این مجسمه‌ها در حالات مختلف و با ابزارآلات جنگی گوناگونی ساخته شده‌اند؛ مثل سربازان پیاده نظام که حالت ایستاده دارند، کمانداران که در حالت زانوزده ساخته شده‌اند و ارابه ران‌ها که ارابه‌های متصل به چندین اسب را می‌رانند. نکته جالب اینجاست که سه بخش مختلف این ارتش سفالی در سه گودال مختلف کشف شده‌اند: گودال اول که مشهور‌ترین و بزرگ‌ترین گودال هم هست، سربازان پیاده نظام را در خود جای داده است. گودال دوم به سربازان سواره نظام تعلق دارد و گودال سوم هم متعلق به افسران و درجه داران است. ابعاد این سربازان سفالی کاملاً شبیه یک انسان واقعی است و هرکدام از آن‌ها مدل موی مخصوص به خود را دارند؛ مدل مویی که نشان دهنده درجه نظامی آن‌ها هم هست. شکل چهره، اسلحه‌های سفالی‌ای که در دست این سربازان قرار دارند و روغن جلایی که در آخر کار به آن‌ها زده شده، آن قدر چهره‌ای طبیعی به آن‌ها داده که انگار واقعاً یک ارتش بزرگ زیر خاک صف بسته‌اند.
+- حفر کانال برای درجه داران نظامی
برای جا دادن تمامی سربازان چهار کانال به طول یک و نیم کیلومتر و به عمق هفت متر در شرق معبد شی هوآنگ دی حفر شد. در این کانال‌ها تمامی ارتش ۸ هزار نفری در کنار هم قرار داده شدند. در کانال اول ۱۱ راهرو که بیشتر آن‌ها بیش از سه متر عرض دارند، کنده شده‌اند. این راهرو‌ها با آجرهای کوچکی سنگفرش شده‌اند و یک سقف چوبی برای حفاظت در برابر اشعه خورشید و دیگر حوادث طبیعی روی این کانال تعبیه شده است. دومین کانال، محلی برای سواره نظام و سربازهای پیاده با درشکه‌های جنگی است که به نظر می‌رسد این گروه اعضای گارد نظامی هستند. در کانال بعدی تمام بالا رتبگان نظامی دور هم جمع شده‌اند و مقر فرمانده از ورودی کانال سوم شروع می‌شود. چهارمین کانال هم خالی است و به نظر می‌رسد که توسط سازندگان آن نیمه کاره رها شده است.
+- سربازان در موزه
چند سال بعد از کشف سربازان، از ۱۳ سپتامبر سال ۲۰۰۷ تا آوریل سال ۲۰۰۸ نمایشگاهی با نام «نخستین امپراتور؛ ارتش سفالی چینی» در انگلستان برگزار شد و در آن ۱۲۰ شیء یافته شده از معبد کین شی هوآنگ و ۲۰ جنگجو در معرض دید عموم قرار گرفت. هنگامی که خبر برگزاری نمایشگاه همه جا پیچید، جمعیت زیادی برای دیدن این ۲۰ جنگجو و دیگر اشیا به موزه سرازیر شدند و حضور این بازدید کنندگان آن قدر زیاد بود که رکورد حضور مردم در زمان نمایشگاه «توت آنخ آمون» در سال ۱۹۷۲ که در همین کشور برگزار شده بود، را زد. مردم آن قدر مشتاق تماشای این سربازان بودند که نمایشگاه تا نیمه شب پذیرای بازدید کنندگان بود.
باحال بود
فلسفه ی ساخت مجسمه ها خیلی مسخره بود!