۱۰ باور غلط درباره مغز انسان!

همهٔ ما تصورات اشتباهی دربارهٔ توانایی‌های ذهنی و مغزی خود داریم. اما برخی از تصورات اشتباه تبدیل به باورهای عمومی غلطی شده‌اند که تغییر دادن آنها کار بسیار مشکلی است.

مسأله اینجاست که بسیاری از ما درست در سنینی که نیاز به درک عملکرد مغز انسان و مکانیسم موفقیت داریم، چنین اشتباهاتی را از صمیم قلب باور می‌کنیم درحالی‌که برای دستیابی به اهداف، داشتن اطلاعات صحیح از قدرت مغز، ضروری است.

حالا زمان آن رسیده است که برخی از این باورهای غلط را کنار بگذاریم.

10- تنها از ۱۰ درصد مغزمان استفاده می‌کنیم

این رایج‌ترین باور غلط دربارهٔ مغز است. احتمالاً آغاز این باور را باید در کلام «ویلیام جیمز» جست‌وجو کنیم؛ یک روانشناس آمریکایی که در اوایل قرن بیستم زندگی می‌کرده است. جملهٔ جیمز این بود: «افراد به طور متوسط به بخش کوچکی از پتانسیل اصلی خود دسترسی پیدا می‌کنند.» نقل قول او این‌گونه تغییر کرد: «ده درصد از ظرفیت!» و بعد به اینجا رسید: «ده درصد از مغز!»

حتی اگر بتوانیم به صورت علمی ثابت کنیم که هر انسان بسیار بیشتر از ۱۰ درصد مغز خود را استفاده می‌کند، باز هم این باور قدیمی در ذهن بسیاری از مردم وجود خواهد داشت.

9- هر چه پیرتر می‌شویم، مغز کوچک‌تر می‌شود

برخی از مهارت‌های ذهنی مانند لغات، زبان، مقایسه، تفکر انتقادی و کنترل احساسات همراه با بالارفتن سن، بهبود پیدا می‌کند. به تازگی مطالعه‌ای نشان داده است که توجه و تمرکز نیز یکی از راه‌های افزایش کارکردهای مغز است. شرکت‌کنندگان در این مطالعه، پس از انجام آزمایش‌ها، افزایش خوشه‌های مادهٔ خاکستری مغز را نشان داده‌اند که کنترل احساسات و شناخت اجتماعی را برعهده دارد. همچنین تحقیقات نشان داده است که تمرکز حواس ممکن است برای درمان اختلال افسردگی و استرس پس از ضربه، مفید باشد.

8- آسیب‌های مغز دائمی است

اگرچه شاید آسیب‌های مغزی سخت، هرگز کاملاً بهبود نیابند؛ اما عملکردهایی که توسط بخش آسیب‌دیده انجام می‌شوند، بهبود یافته و ارتباط ازدست‌رفتهٔ بین سلول‌های عصبی می‌تواند دوباره متصل شود. سلول‌های عصبی آسیب‌دیده دیگر نمی‌توانند رشد کنند، هرچند که ارتباطات آسیب‌دیدهٔ بین نورون‌ها سرانجام برقرار خواهد شد. جالب است بدانید وقتی که نورون‌ها آسیب می‌بینند، مغز می‌تواند سایر بخش‌ها را برای انجام وظیفهٔ بخش آسیب‌دیده، آماده کند. به عنوان مثال عملکردهایی مانند سخن گفتن ممکن است توسط بخش‌های دیگر مغز از طریق تکرار درمان به عهده گرفته شوند.

7- ترک عادت موجب مرض است!

حداقل در مورد مغز اینطور نیست! مغز می‌تواند ارتباط بین بخش‌های مختلفش را دوباره بچیند و به شیوهٔ دیگری برقرار کند. مغز با تغییر رفتار به بخش‌های مختلف خود یاد می‌دهد که مهارت خود را افزایش دهند، ترک کنند و یا تغییر دهند. به عنوان مثال شنوایی فردی که نابینا می‌شود به طور محسوسی افزایش پیدا می‌کند و یا افرادی که از زمان تولد نابینا بوده‌اند، از قدرت شنوایی بهتری برخوردارند.

ارتباطات دوبارهٔ مغز می‌تواند به تغییر برخی عادات نیز منجر شود. مغز می‌تواند با تمرین یک کار را ترک کند و یا کار جدیدی یاد بگیرد. اگر می‌خواهید سیگار را ترک کنید می‌توانید مغز خود را برای جلوگیری از ارسال سیگنال‌های هوس‌انگیز غیرقابل‌تحمل آموزش دهید. این آموزش تنها به تکرار و تمرین برای مغز نیاز دارد.

6- افراد چپ‌مغز از راست‌مغزها باهوش‌ترند

تصور غلط دربارهٔ نیم‌کره‌های مغز یکی دیگر از تصورات اشتباهی است که مدت‌هاست در میان مردم رایج است. مردم معتقدند که سمت چپ مغز منطق و سمت راست مغز خلاقیت را بر عهده دارند اما واقعیت این است که هر دو سمت مغز به طور مشترک اکثر فعالیت‌ها را کنترل می‌کنند. به عنوان مثال هنگام انجام محاسبات ریاضی، از هر دو سمت چپ و راست مغز خود استفاده می‌کنید، حال آن‌که حل مسألهٔ ریاضی یک کار کاملاً منطقی است.

5- خاطرات همان چیزی است که دیده‌اید و لمس کرده‌اید

ما خاطرات خود را از مغزمان فراخوانی می‌کنیم اما این خاطرات یک دفتر ثبت‌شدهٔ بدون تغییر نیست. هنگام فراخوانی یک خاطره، این اتفاق نه از اولین ثبت آن در مغز بلکه از آخرین باری که آن را به یاد آورده‌ایم، فراخوان می‌شود. این یعنی این‌که ما بخشی از خاطرات را با یادآوی مداوم قوی می‌کنیم و می‌سازیم و بخشی دیگر را کم کم به فراموشی می‌سپاریم.

جالب است بدانید که مغز انسان ممکن است فراخوانی از برخی بخش‌های خاص را به دلیل محفاظت، مسدود کند. روانشناسان با تکیه بر همین فرضیه‌ها توانسته‌اند خاطرات دروغین در مغز بکارند! این موضوع به بهترین شکل توضیح می‌دهد که چرا چیزی که چند نفر از یک اتفاق واحد به یاد می‌آورند، کاملاً متفاوت است.

4- گوش‌کردن به موسیقی کلاسیک شما را باهوش‌تر می‌کند

داستان این باور غلط به مطالعاتی در دانشگاه کالیفرنیا در دههٔ ۱۹۵۰ باز‌می‌گردد. طی این مطالعات «فرانسیس راشر»، «گوردون شاو»، و «کاترین کی» مدعی شدند که گوش کردن به موسیقی موتزارت هوش را افزایش می‌دهد. آن‌ها از ۳۶ دانشجو خواستند تا پیش از آزمون بهرهٔ هوشی، به مدت ده دقیقه به یکی از سونات‌های موتزارت گوش کنند. چنین شد که نظریهٔ اشتباه «اثر موتزارت» بر سر زبان‌ها افتاد.

کمی بعد راشر در حرف‌هایی معترف شد که ادعاهای این گروه دربارهٔ موتزارت دقیق نیست و این آزمایش پس از آن مطالعه هرگز چنین نتایجی در پی نداشته است. همچنین مشخص شد که موتزارت تنها چند دقیقه برانگیختگی و خلق بهتر ایجاد می‌کند و ربطی به تغییر توانایی واقعی ندارد.

در عوض دانشمندان دریافتند که این موسیقی می‌تواند موجب افزایش عملکرد به طور خاص بر روی کارهای فضایی-زمانی باشد. این چنین شد که این باور غلط متولد شد و هنوز هم زندگی می‌کند!

3- بازی‌های فکری، حافظه و مهارت استدلالی شما را افزایش می‌دهد

به نظر می‌رسد که بازی‌های فکری می‌توانند با تمرین‌دادن بخش‌هایی از مغز که حافظه و استدلال را کنترل می‌کند، آن‌ها را بهبود ببخشند. بااین‌حال تحقیقات نشان داده است که این گفته می‌تواند نادرست باشد. در مطالعه‌ای که بر روی ۸۶۰۰ نفر از افراد ۱۸ تا ۶۰ ساله انجام شده‌است، مشخص شد که عملکرد مغز در حافظه و مهارت‌های استدلالی بعد از سه بار تمرین ۱۰ دقیقه‌ای در هفته، آن هم در بازی‌هایی که به طور خاص برای این منظور طراحی شده بودند، تغییری نمی‌کند!

2- بهرهٔ هوشی در تمام طول عمر ثابت می‌ماند

شما هم این را شنیده‌اید که برخی از افراد باهوش‌تر به دنیا می‌آیند و بهرهٔ هوشی در تمام عمر ثابت می‌ماند؟ تصور این بود که دلیل بالا بودن نمرهٔ تست بهرهٔ هوشی در سنین بالاتر این است که افراد اطلاعات عمومی بیشتری پیدا می‌کنند.

در واقع اینطور نیست. اگر آزمون بهرهٔ هوشی را متناسب با سن، تحصیلات و میزان اطلاعات عمومی طراحی کنیم متوجه خواهیم شد که بهرهٔ هوشی افزایش خواهد یافت.

1- مغز شما در شرایط فشار بهتر کار می‌کند

این نظریه به طور عجیبی همه‌گیر است! اما در واقع شرایط سخت تأثیری بر روی عملکرد مغز انسان ندارد بلکه تنها باعث می‌شود که شما بر روی کارتان تمرکز کنید. چون تمرکز بیشتر، فکر افراد را به کار می‌اندازد، آن‌ها زیر فشار بهتر کار می‌کنند. بهتر است بدانید استرس باعث می‌شود که زیر افزایش فشار مغز کورتیزول بیشتری تولید کند. کورتیزول در طولانی‌مدت مانع یادگیری و شکل‌گیری حافظه می‌شود.

حالا که این ده باور غلط دربارهٔ مغز می‌دانید، بار دیگری که از این حرف‌ها شنیدید، جلوی آن بایستید و دلیل علمی خود را داشته باشید.