۵ شاخه علوم خَفیّه یا علوم غریبه!

علوم خَفیّه یا علوم غریبه یکی از دو شاخه ” علوم ” در تقسیمات قدیمی دانش‌ها در نظام آموزش مدارس اسلامی بوده است. شاخه دیگر، یعنی علوم جَلیّه که به طب و منطق و هندسه و غیره مربوط است قوانین مشخصی داشت و در کتاب‌ها نوشته و در مکاتب تدریس می‌شد، ولی علوم خفیه – که علوم غریبه نیز نامیده می‌شوند – به نیروهای مافوق طبیعت می‌پردازد و اسرار آن در نزد عالمانش پنهان می‌ماند.

باور اکثریت دانشمندان امروزی بر این است که توضیحات و ادعاهای نهان‌شناسی یا همان علوم خفیه با علم امروزین سازگاری ندارد و از راه‌های علمی بر مبنای روش‌های علوم امروزی اثبات‌پذیر نیست زیرا علوم امروزی بیشتر به نوعی ادامه دهنده مسیر پوزیتیویسم (تجربه‌گرائی) صرف جهت رسیدن به حقایق هستند و با توجه به نسبی و ناقص بودن علوم امروزی نمی‌توان دلیل محکمی بر وجود یا عدم وجود چیزی که در این دایره (تجربه‌گرائی) نمی‌گنجد آورد.

شاخه‌های علوم خفیه

• کیمیا: کوشش در دگرشِ (تبدیل) کانی‌ها و فلزات، علم اکسیر
• لیمیا: تبدیل قوای فاعل به مفعول یا بالعکس، علم طلسمات
• هیمیا: احوال ستارگان و حیوانات مرتبط با آن‌ها، علم تسخیرات
• سیمیا: راز و رمز اعداد، دیدن و تصرف موجودات تخیلی، علم خیالات
• ریمیا: تردستی یا علم شعبدات

+- کیمیا

به نظر باورمندان به آن عبارت است از روش تبدیل عناصر. در علم کیمیا شرایط خاص این تبدیل آمده است که سخت‌ترین از علوم غریبه می‌باشد اما در قدیم به خاطر ارزش بسیار طلا فقط دنبال ساخت طلا و نقره بودند اما کسی که آگاه به رموز این علم باشد می‌تواند مواد مختلف تولید کند.

ریشه واژه کیمیا را از زبان یونانی دانسته‌اند. دانش کیمیا از ایران برآمد و از راه عرب‌ها به اروپا هم راه یافت. این دانش را می‌باید زیرساخت دانش شیمی بدانیم. خود واژه شیمی هم فرانسوی شده واژه کیمیاست.

کیمیاگران جملات خود را رمزآلود و با استفاده از کلمات عرفانی بیان می‌کرده‌اند.

+- لیمیا

از دانش‌نماها و از شاخه علوم خفیه است. به نظر برخی از معتقدان به آن، لیمیا علمی است که از کیفیت تأثیر قدرت اراده و روح به وسیله ارتباط آن با ارواح قوی و بزرگ، مانند ارتباط با فرشتگانی که موکل ستارگان‌اند، گفتگو دارد. این علم همان فن تسخیر است؛ چون به وسیله آن ارواح قوی یا جنیان را تسخیر کرده و از آنان کمک می‌گیرد.

به گفته باورمندان به آن، در لیمیا چگونگی تأثیرهای ارادی در صورت اتصالش با موجودات ماورائی مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. لیمیا منجر به کسب قدرت تسخیر جن و روح می‌شود. منظور از تسخیر آن است که موجودات در اختیار و به فرمان انسان باشند.

+- هیمیا

بنا به تعریف باورمندان به این دانش‌نما، هیمیا علم تسخیرات است و در آن آمیختن نیروهای جهان فراسو با عناصر این‌جهانی مد نظر است.
در طلسم از طریق برخی ابزار و وسایل مادی (عناصر این‌جهانی) نیروهای ماورائی جهت انجام کارها به خدمت گرفته می‌شوند. ظاهراً طالع‌بینی نیز زیرمجموعه هیمیا می‌باشد. در طالع‌بینی باور بر این است که محل و موقعیت قرار گرفتن ستارگان در لحظه تولد نوزاد، بر سرنوشت و آینده او تأثیر می‌گذارد و از این طریق نسبت به پیشگویی در مورد آینده اقدام می‌شود. طالع‌بینان معمولاً با استناد به تأثیرات ماه، خورشید و ستارگان دیگر پیشگویی می‌کنند.

+- سیمیا

در بسیاری از کتاب‌های خطی و قدیمی آورده شده که، سیمیا علمی است که حضرت عیسی (ع) با آن به إذن خداوند مردگان را زنده می‌نمود. قدیمیان تعریف‌های گوناگونی برای سیمیا آورده‌اند ازجمله اینکه سیمیا طلسم و روش انتقال روح و تغییر اشکال موهوم است، دیدن موجودات پندارین است، روش تسخیر جن است، دانش خواص و رازهای حروف است و غیره.

کسانی که به وجود راز در حروف باور دارند حروف را دارای چهار سرشت آتشی، آبی، خاکی و بادی می‌دانند و بر این باورند که این سرشت‌ها در حروف و نام‌ها روان هستند و با آن‌ها می‌توان در جهان طبیعت تأثیر گذاشت.

+- ریمیا

یکی از پنج علم خفیه است که از استخدام قوای مادی برای دست‌یابی به آثاری خارق‌العاده سخن می‌گوید. آن را «شعبده» نیز گفته‌اند.

پنج حرف اول نام این شاخه‌ها که «خمسه مُحتجبه» نامیده می‌شدند، عبارت «کُلَه سِر» را می‌سازد که به معنی مجموعه اسرار است.

علوم و فنونی مثل طالع‌بینی، جفر (عددشناسی یا گماتریا) و رمل در رابطه با علوم شکل گرفتند و استفاده می‌شوند.