۶ رویدادی که به انقراض بزرگ در کره زمین منجر شده‌اند!

به تازگی استدلالی مطرح شده که زمین را در آستانهٔ انقراضی بزرگ نشان می‌دهد، این فاجعه‌ای که یکی از اولین قربانیان آن انسان خواهد بود را ششمین پایان و انقراض برای جهان پس از بیشتر از ۶۵ میلیون سال زندگی می‌نامند، اما شواهد فسیلی جدید از قلم افتادن یکی از این انقراض‌ها در گذشتهٔ زمین خبر می‌دهند، همراه عجیب‌ترین باشید.

در طول عمر زمین چندین بار و به دلایل مختلف شرایط به گونه‌ای رقم خورده که نسل اکثر موجودات ساکن بر روی این سرزمین از بین برود و پس از آن زمین به آن‌هایی که توانایی تطابق بیشتری داشته‌اند به ارث برسد. تاکنون انقراض‌ها به دلایل طبیعی مانند آتشفشان‌ها و شرایط آب‌وهوایی سخت و یا تغییر در سطح اکسیژن و برخورد سیارک به وقوع پیوسته است، اما آیا زمان این فجایع تمام شده‌است و زمین به خانه تکانی دیگری دست نخواهد زد؟

با افزایش روز افزون جمعیت انسانی و تغییر شرایط اقلیمی، انسان نسل بسیاری از جاندران را به سمت نابودی کشیده است و بسیار غیر محتمل خواهد بود که با نابود شدن باقی گونه‌ها نسل انسان در امان بماند. آیا در میانهٔ انقراض مصنوعی بزرگی قرار گرفته‌ایم و همانند دایناسورها انسان نیز زمین را به گونه‌ای دیگر از موجودات خواهد سپرد؟ تاریخ زمین در دل خاک و در میان فسیل‌ها نوشته شده‌است، دانشمندان با بررسی آثار به جای مانده از آن دوران بر رخ دادن پنج انقراض بزرگ تاکنون توافق دارند و شواهد بحث برانگیزی از یک انقراض دیگر نیز به دست آورده‌اند.

6- انقراض اردویسن-سیلورین (Ordovician-Silurian)

اولین انقراض بزرگ در تاریخ زمین در ۴۴۰ تا ۴۵۰ میلیون سال پیش دو اوج مرگبار به فاصلهٔ صدها هزار سال داشته است. در این زمان اکثر موجودات در دریاها زندگی می‌کردند، پس تعداد زیادی از موجودات دریایی آن زمان مانند تریلوبیت‌ها، براکیوپودها و گراپتولیت‌ها نابود شدند. در طی این مرگبارترین انقراض سوم، ۶۰ تا ۷۰ درصد از تمام گونه‌های جانداران از بین رفته‌اند.

5- انقراض دونین پسین (Late Devonian)

در ۳۶۰ تا ۳۷۰ میلیون سال پیش تا سه چهارم از تمام گونه‌های زنده به کام مرگ فرو رفتند، هرچند ممکن است این انقراض مجموعه‌ای از چندین فاجعه در امتداد یکدیگر بوده باشد اما به دلیل نزدیکی زمانی آن را یک انقراض می‌شناسند. زندگی در آب‌های کم عمق بیشترین صدمه را از این چکش مرگ دریافت کرده است به نحوی که تا صد میلیون سال پس از آن هیچ‌گونهٔ جدیدی از مرجان‌ها تکامل پیدا نکرده است.

4- انقراض پرمین-تریاسه (Permian–Triassic)

به این فاجعه «مرگ بزرگ» گفته می‌شود که نامی است برازندهٔ بزرگ‌ترین انقراض تاریخ زمین؛ ۲۵۱ میلیون سال پیش بر اثر انقراض پرمین-تریاسه تا ۹۷ درصد از کل موجودات زندهٔ زمین از بین رفتند و تنها سه درصد باقی‌مانده توانستند چرخهٔ تکامل را ادامه داده و زمین را زنده نگه دارند، و از این زمان به بعد هرچه بر روی زمین زیسته از این سه درصد نشأت گرفته است.

3- انقراض تریاسه-ژوراسیک (Triassic-Jurassic)

۲۰۰ میلیون سال پیش و در طول ۱۸ میلیون سال پایانی دورهٔ تریاسه، دو یا سه تغییر در شرایط اقلیمی باعث رقم خوردن این فاجعهٔ بزرگ شده‌است. تغییرات آب‌وهوایی، فوران آشتفشانی، سیل گدازه و سرانجام برخورد یک سیارک از متهمان پدید آمدن این فاجعه که به انقراض نسل سه چهارم از موجودات زنده منتهی شد شناخته می‌شوند.

2- انقراض کرتاسه-پالئوژن (Cretaceous-Paleogene)

انقراض کرتاسه سوم که به انقراض K/T نیز شناخته می‌شود در ۶۵٫۵ میلیون سال پیش رخ داده است. این فاجعه به علت منقرض شدن نسل دایناسورها مشهورترین انقراض تاریخ به شمار می‌آید، بااین‌حال فقط دایناسورها قربانی این رویداد مرگبار نبوده‌اند و موجودات بسیاری از جمله آمونیت‌ها، بسیاری از گیاهان گلدار و آخرین پتروزاروس‌ها در طی این واقعه از بین رفته‌اند. در این انقراض ۷۵ درصد از کل جانداران زمین نابود شده‌اند.

1- انقراض کاپیتانیان (Capitanian)

حدود ۲۰ سال است که دانشمندان به شواهدی از وجود یک رویداد مرگبار در دوران پرمین میانه (۲۶۲ میلیون سال پیش) دست پیدا کرده‌اند. انقراض کاپیتانیان (Capitanian) پس از به دست آمدن شواهد فسیلی از مرگ دسته‌جمعی موجودات در صخره‌های کشور چین مطرح شد، تاکنون این رویداد مورد بحث باقی‌مانده بود زیرا فسیل‌ها تنها از نواحی گرمسیری جمع‌آوری شده بودند و این شک را مطرح می‌کند که شاید این مرگ‌ومیر فاجعه‌ای محلی بوده و در تمام زمین رخ نداده باشد. همچنین عده‌ای بر این عقیده‌اند که این فسیل‌ها به شروع روند رو به انقراض پرمین در ۱۰ میلیون سال پس از آن مربوط می‌شود.

با امید به ارائهٔ توضیحی مناسب برای این موضوع دانشمندان به جمع‌آوری اطلاعات از گذشتهٔ زمین ادامه دادند، محققان دانشگاه Hull و Leeds به شواهدی از این انقراض در نزدیکی مجمع‌الجزایر اسوالبارد نروژ دست یافته‌اند، به دنبال یافتن آثار فسیلی از پراکیوپودها (بی مهرگان دریایی که در آغار دورهٔ کامبرین یعنی حدود ۵۷۰ میلیون سال پیش ظاهر شده‌اند بودند) آن‌ها با دیواره‌ای از اسکلت اسفنج‌ها در آب‌های سرد اقیانوس آرام شمالی مواجه می‌شوند. با بررسی اطلاعات جمع‌آوری شده مشخص می‌شود که فسیل‌های بازوپایان در دوره‌ای از تاریخ زمین کاملاً ناپدید می‌شود و تا در حدود هشت میلیون سال پیش از مرگ بزرگ بعضی از گونه‌های آن‌ها بهبود می‌یابند. وجود بهبود در شرایط زندگی مستقل بودن این فاجعه از انقراض پرمین را تأیید می‌کند. از نظر گستردگی و بزرگی می‌توان گفت این انقراض به انقراض کرتاسهٔ سوم شباهت دارد، اما این فاجعه چرا به وجود آمده است؟ به عقیدهٔ دانشمندان کمبود سطح اکسیژن نقش عمده‌ای در بروز این فاجعه داشته است، همچنین کاهش سطح کربونات آن زمان در ارتفاعات بالا می‌تواند نشان‌دهندهٔ اسیدی شدن اقیانوس‌ها در کنار تشدید کاهش سطح اکسیژن باشد.