کانی مادهای است طبیعی، بلورین، جامد و غیرآلی که در ترکیب سنگهای پوسته زمین یافت میشود و دارای فرمول شیمیایی و ساختمان اتمی مشخص است. برخی کانیها از یک عنصر خالص و بسیاری از آنها از دو یا چند عنصر درست شدهاند.
واژه کانی از واژه فارسی کان گرفته شدهاست که در زبان عربی به آن معدن گفته میشود. بنابراین، کانی به مادهای گفته میشود که به طور طبیعی از معدن (کان) به دست میآید و معدن بخشی از پوسته زمین است که در آن به اندازه چشمگیری، کانی یافت میشود.
موادی مانند شیشه، چینی، آلیاژهای گوناگون، که انسان آنها را ساختهاست، و موادی مانند مروارید صدف، استخوان، عاج و بسیاری دیگر، که جانداران میسازند، کانی نیستند.
تنها استثنا از این تعریف گرافیت و ذغال سنگ است که در حقیقت منبعی آلی دارند ولی در مسیر تکامل خود دستخوش تغییرات بسیار شدهاند و در حقیقت به طور مستقیم ریشه آلی ندارند.
مساله دیگر یخ است که بیشتر زمینشناسان طبق تعریف آن را کانی میدانند. نفت را نیز گروهی از زمینشناسان کانی میدانند.
شکل خارجی کانی را فرم یا هابیت میگویند. با ما همراه باشید، با جالبترین فرمهای کانی.
توصیف: به شکل سوزن – بلند و باریک
مثال: Natrolite، Rutile
توصیف: بادامکی شکل
مثال: Heulandite، subhedral Zircon
توصیف: تیغهای شکل – بلند و باریک – پهن و صاف
مثال: Actinolite، Kyanite
توصیف: به شکل خوشه انگور – کره یا نیم کرههای در هم فرو رفته
مثال: Hematite، Pyrite، Malachite، Smithsonite، Hemimorphite، Adamite، Variscite
توصیف: شبیه به فیبروس – بلند – منشورهای قلمی و باریک – با رشد موازی و تقریبا برابر
مثال: Calcite، Gypsum/Selenite
توصیف: اجتماع پوستهها یا ورقهها – این ورقهها به شدت به هم نزدیک هستند و فضایی بین آنها یافت نمیشود
مثال: Barite، Marcasite
توصیف: مکعبی شکل
مثال: Pyrite، Galena، Halite
توصیف: شبیه به درخت – از یک مرکز به سمت یک یا چندین جهت رشد کردهاند
مثال: Pyrolusite and other Mn-oxide minerals، Magnesite، native copper
توصیف: دوازده سطحی
مثال: Garnet
توصیف: اجتماع کریستالهای بسیار ریز که سطح یا درون حفرهای را پوشانیدهاند
مثال: Uvarovite، Malachite، Azurite
توصیف: آینهای شکل – کریستال دوقلو شکل – کریستالهای چپ و راست دست
مثال: Quartz، Plagioclase، Staurolite
توصیف: طول، عرض و ارتفاع تقریبا یکسان
مثال: Olivine، Garnet
توصیف: رشتههایی به شدت قلمی و بلند و باریک به صورت همسو یا شعاعی
مثال: Serpentine group، Tremolite -> i. e. Asbestos
توصیف: شبیه به مو – نخ مانند – بسیار نازک و ظریف
مثال: Zeolites
توصیف: ساختمان لایهای شکل – به آسانی به ورقههای نازکی تقسیم میشود
مثال: Mica -> Muscovite، Biotite، etc
توصیف: اجتماع کریستالهای بدون شکل (آندرال) در ماتریکس
مثال: Bornite، Scheelite
توصیف: کریستال مضاعف منقطع با دو انتهای مختلف الشکل
مثال: Hemimorphite، Elbaite
توصیف: کریستال مضاعف منقطع با دو انتهای مختلف الشکل
مثال: Quartz، Hanksite
توصیف: مثل کوبیک است اما خارجی رشد سریعتری نسبت به داخلی دارند و همین امر، باعث به وجود آمدن شکل قیف مانند میشود
مثال: Halite، Calcite، synthetic Bismuth
توصیف: پستان مانند – روی آن توسط گویهای متقاطع شکل پوشانیده شده – نمونه بزرگتر خوشهای شکل – همچنین مصالح لایهای متحدالمرکز
مثال: Malachite، Hematite
توصیف: شکل خارجی مشخصی ندارد
مثال: Limonite، Turquoise، Cinnabar، Realgar
توصیف: کنار هم قرار گرفتن شکلهای کروی و گوی مانند با تورم و برجستگیهای بیقاعده
مثال: Chalcedony، various Geodes
توصیف: دارای هشت سطح – دو هرم از قاعده به هم چسبیدهاند
مثال: Diamond، Magnetite
توصیف: پرمانند – ظریف و نازک
مثال: Aurichalcite، Boulangerite، Mottramite
توصیف: طویل – منشور مانند – کریستالها موازی با محور C گسترش یافتهاند
مثال: Tourmaline، Beryl
توصیف: هگزاگونال مانند به خاطر چرخهای دوگانهای
مثال: Aragonite، Chrysoberyl
توصیف: از یک مرکز به سمت بیرون گسترش یافته است
مثال: Wavellite، Pyrite suns
توصیف: شبیه به دو کانی سینهای شکل و خوشهای شکل – تودههای کلیوی شکل متقاطع
مثال: Hematite، Pyrolusite، Greenockite
توصیف: کریستالها به صورت شبکهای شکل درون یکدیگر رشد کردهاند
مثال: Cerussite
توصیف: پهن و بشقاب مانند
مثال: Gypsum، Barite -> i. e. Desert rose
توصیف: گوه شکل
مثال: Sphene
توصیف: رشد یافته مانند استالاکتیتها و استالاگمیتها – استوانهای و مخروطی شکل
مثال: Calcite، Goethite
توصیف: دارای ظاهری شعاعی و یا ستارهای مانند
مثال: Pyrophyllite، Aragonite
توصیف: رشد یافته مانند استالاکتیتها و استالاگمیتها – استوانهای و مخروطی شکل
مثال: Tourmaline، Pyrite، Quartz، Feldspar، Sphalerite
توصیف: با ظاهری پهن برروی هم قرار میگیرند – به شکل لوحهای صاف
مثال: Feldspar، Topaz
توصیف: صاف – بشقابی شکل و برجسته
مثال: Wulfenite
توصیف: کریستالهای چهار ضلعی
مثال: Tetrahedrite، Spinel، Magnetite
توصیف: شبیه به دستههای درو شده گندم
مثال: Stilbite
آخرین دیدگاهها