شهر پترا در اردن یکی از عجایب هفتگانه جدید جهان!

پترا شهری است کامل که همهٔ آن در کوه و در تخته سنگهایی به رنگ گُل سرخ یا رنگ صورتی تراشیده شده است. از اینجاست که نام این شهر زیبا پترا نهاده شده است. کلمه پترا به زبان یونانی به معنی صخره است و چون این شهر باستانی تماماً در سنگ (صخره) کنده شده است آن را پترا نامیده‌اند. نام قدیم این شهر سلع بود، یعنی صخره، رومیان نامش را به زبان خودشان ترجمه نموده‌اند.

پترا شهری تاریخی در کشور پادشاهی اردن است که پایتخت حکومت باستانی نَبَطی‌ها بود. این شهر باستانی در ۲۶۲ کیلومتری جنوب شهر عمّان پایتخت اردن و در غرب راه اصلی بین این شهر و بندر عقبه واقع شده است.

پترا پایتخت حکومتی مقتدر بود که با جسارت هر چه تمامتر اجازه عبور از آن دره سنگی عمیق را به متجاوزین نمی‌داد و به خصوص در برابر قدرت امپراتوری رم باستان ایستادگی می‌کرد.

از قرن چهارم تا قرن دوم پیش از میلاد به مدت ۲۰۰ سال پترا پایتخت پادشاهی نبطی ها بود. در این دوران پترا به اوج شکوفایی و تمدن خود رسید.

تاریخ نویسان درباره نبطی ها می‌نویسند که این قوم به احتمال زیاد از عربستان جنوبی برخاسته و به مرور زمان راه به خاورمیانه برده بود. اینان جمعیتی نزدیک به ۱۰ هزار نفر را تشکیل می‌دادند که به صورت بادیه نشینی در صحرای «ارا باح» پراکنده بودند.

نبطی ها صحرا را وطن خود می‌نامیدند و با شجاعت بسیار از آزادی و امنیت آن پاسداری می‌کردند. به همین جهت بازرگانان علاقه مند بودند که کاروان خود را از این صحرای امن عبور دهند و از چشمه موسی آب بنوشند و از آن بازدید کنند.

رفته رفته پترا راه تجاری و بازرگانی بسیار با اهمیتی شد که سوریه را به دریای سرخ و هندوستان را به خلیج فارس و مدیترانه مربوط می‌کرد. این موقعیت به حکمرانان پترا امکان داد تا پایتخت خود را تبدیل به مرکز مهم داد و ستد ادویه، عاج هندی، بخور عربی، ابریشم چینی، طلای مصری و فلفل فینیقی کنند.

به این ترتیب نبطی های چادر نشین و صحرا گرد تبدیل به شهرنشینانی شدند که در قصرهایی ساخته شده در دل تخته سنگها و صخره‌های عظیم زندگی می‌کردند و پایتخت آنها، پترا، از زیباترین و تماشایی‌ترین شهرهای دنیای باستان بود.

+- پایان حکومت نَبَطی‌ها

شکوه خیره کننده پترا و آوازه ثروت آن سرانجام امپراتوری رم را به طمع تصرف آن انداخت و در سال ۱۰۶ بعد از میلاد «ترابا نوس» امپراطور رم یکی از سرداران خود را با لشکری عظیم روانه وادی موسی کرد. با پیروزی رومیان، پترا جزئی از امپراطوری رم شد و یک دوره دیگر از عظمت را طی کرد. این شهر به تدریج رو می‌شد و اندک اندک خصوصیات فرهنگ نبطی از آن رخت بربست.

+- بیرون آمدن از دست رومیان

در سال ۶۳۶ میلادی عربها توانستند شهر پترا را از نفود رومی‌ها برهانند. ساکنان پترا پس از آن به کشاورزی اشتغال ورزیدند. اما زلزله‌ای که در سالهای ۷۴۶ و ۷۴۸ به این شهر وارد آمد، ساکنان پترا را وادار نمود تا به مناطق اطراف کوچ کنند. آثار این شهر باستانی همچون دُّری در کوه می‌درخشد و یادگاری از دوران نَبَطی‌هاست که بسیار تماشایی است.

در اوایل قرن نوزدهم میلادی (سال ۱۸۱۲) یک مسافر سوییسی به نام «لودویک بورکهارت» در حالی که با نام مستعار «شیخ ابراهیم» عازم مکه بود تا بتواند شهر مقدس مسلمانان را مشاهده کند نظرش به «شهر سنگی پترا» جلب شد. او در بازگشت از جهانگردی خود نوشت: در میان صحرایی بی حفاظ که هیچ مسافری بدان پای نمی‌گذارد، در اعماق وادی موسی یکی از شگفت انگیزترین آثار هنری باستان با خصوصیات باور نکردنی وجود دارد.

این گزارش باعث شد که مسافران دیگری نیز راه «بورکهارت» را طی کنند.

در سال ۱۸۹۳ یک هنرمند نقاش به نام «دیوید رابرتز» به پترا رفت و آثاری زیبا و گویا از این شهر سنگی تهیه کرد که نام پترا را بر سر زبانها انداخت.

چنین بود که پترا دوباره متولد شد و به عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی خاورمیانه درهای خود را به سوی مردم جهان گشود.

اما پترا در خطر نابودی است. طوفاهای شن، افزایش رسوب نمک در سنگها و باران های موسمی به بناهای سنگی پترا آسیب می‌زنند و این یادگار برجسته بشری را پیوسته در معرض خطر نابودی قرار می‌دهند.

پترا در فهرست «میراث فرهنگی جهان» قرار دارد و جزء یکی از عجایب هفتگانه جدید قرار گرفته است و به عنوان گنجینه‌ای بسیار با ارزش به ثبت رسیده است. به این علت تلاش همه جانبه ای صورت می‌گیرد تا از نابودی نجات یابد. اما عوامل فرسایش و تاثیرات شدید آنها هر تلاشی را با دشواری روبه رو می‌سازد.

کنترل مسافران و رفت و آمد توریستها به آسانی ممکن نیست. مردمی که به تماشای پترا می‌آیند خود عاملی برای ویران‌تر شدن پترا هستند.

در بررسی‌های باستانشناسی انواع چسب‌ها را که بتواند به استحکام سنگها کمک کند و در مقابل آب غیر قابل نفوذ باشند به کار گرفته‌اند.

جهت وزش باد و میزان قدرت تخریبی آن در منطقه پترا اندازه گیری شده است.

برای کنترل مسافران و محدود کردن عده بازدیدکنندگان، تدبیرهایی از سوی وزارت جهانگردی و دانشگاه یرموک (کشور اردن) و سازمان آثار باستانی در ایالات متحده آمریکا صورت گرفته است.

با وجود این پترا همچنان در خطر است و این پایتخت سرخ رنگ ساخته شده در دل سنگ به دست مردمی که قرنهاست به فراموشی سپرده شده‌اند، اینک با شتاب هر چه تمامتر در حال فروپاشی است.