۱۰ تا از عجیب‌ترین قمر های منظومه شمسی!

شاید قمرها از نظر ابعاد در برابر سیاره‌ها بسیار کوچکتر به نظر بیایند اما گاهی اوقات از نظر ویژگی و ساختار نسبت به سیاره خود به شهرت بالاتری دست پیدا می‌کنند. تعداد قمرهای شناخته شده در منظومه خورشیدی از تعداد سیاره‌های شناخته شده بسیار فراتر بوده و به صورت تقریبی به ازای هر سیاره ۲۰ قمر وجود دارد که در عین حال این کره‌های سنگی از تنوع و گوناگونی بالایی نیز برخوردارند.

در منظومه خورشیدی قمرهای ناهمواری مانند قمر تایتان وجود دارند که پیچیدگی ساختار آنها با سیاره‌ها برابری می‌کند، قمرهایی که می‌توانند مقصد آینده انسان برای زندگی باشند. سال ۲۰۱۰ آغاز چهارمین قرنی بود که از کشف چهار قمر سیاره مشتری توسط گالیله می‌گذرد و به همین دلیل نشریه نیوساینتیست به معرفی ۱۰ قمر مرموز منظومه خورشیدی پرداخته است.

10- جهنم منظومه خورشیدی، Io

این قمر که به صورت کامل از حفره‌های گوگردی پوشانده شده و تحت تأثیر شدید تشعشعات قدرتمند و فعالیتهای آتشفشانی قوی قرار دارد به جهنمی کوچک در منظومه خورشیدی تبدیل شده است. Io یکی از قمرهای داخلی سیاره مشتری به شمار می‌رود، یکی از آتشفشانی‌ترین جهانهایی است که تا به حال شناخته شده و میزان مواد مذابی که از آتشفشانهای این قمر به بیرون پرتاب می‌شود ۱۰۰ بار از میزان مواد مذاب آتشفشانهای زمین بیشتر است. این در حالی است که ابعاد این قمر تنها یک دوازدهم سیاره زمین است. سطح این قمر از دریاچه‌های جوشانی از سنگهای مذاب پوشانده شده است که بزرگ‌ترین آن‌ها وسعتی برابر ۲۰۰ کیلومتر دارد.

9- گردوی سیاه و سفید، Lapetus

حتی یک نگاه گذرا به قمر سیاره زحل می‌تواند عجیب بودن آن را نمایان سازد زیرا نیمی از قمر Lapetus به رنگ سیاه و نیمی دیگر از آن به رنگ سفید درخشان است. در عین حال دو قطب این قمر به شکلی عجیب مسطح بوده و اطراف آن به شدت دچار ضربه و فرورفتگی شده است. حلقه‌ای برآمده و خاکی مرز استوای این قمر را مشخص کرده و ظاهری گردو مانند به این قمر بخشیده است. بخش سیاه رنگ این قمر تنها لایه‌ای باریک با ضخامتی کمتر از یک متر است که بخش عمده قمر را پوشانده است و بخش سفید رنگ آن نیز از بخار آب منجمد شده ناشی از بخش سیاه رنگ پوشیده شده است. ساختار واقعی این قمر همچنان مرموز باقی مانده است. جرم کم آن نشان می‌دهد ۸۰ درصد این قمر از یخ و ۲۰ درصد آن از سنگ تشکیل شده است.

6,8- اروپا، انسلادوس و تریتون

این سه قمر مشهور در دسته فعالترین قمرهای شناخته شده در منظومه خورشیدی به شمار می‌روند که در عین حال امید به یافتن نمونه‌های بسیار کوچکی از حیات در آنها وجود دارد. اروپای سیاره مشتری پوسته‌ای کاملاً یخی دارد اما هسته سنگی آن به واسطه حرارت‌های کشندی (جزر و مدی) گرم می‌شود، این حرارت به واسطه تغییرات کشش گرانشی از جانب مشتری و به واسطه مدار بیضوی کره ماه به وجود می‌آید.

میزان فعالیت در انسلادوس بسیار شدیدتر از اروپا است زیرا این قمر از آبفشانهای بسیار بزرگی در مناطق قطبی برخوردار است که این آب فشانها مقادیر زیادی یخ و بخار آب را به بالا پرتاب می‌کنند که بخشی از این مواد به شکل برف به سطح قمر باز می‌گردند آن را به یکی از سفیدترین اجرام منظومه خورشیدی تبدیل می‌کنند.

با این همه قمرهای منجمد اروپا و انسلادوس با درجه حرارت ۱۰۰ و ۷۵ کلوین نسبت به قمر تریتون سیاره نپتون بهشت منظومه خورشیدی به شمار می‌روند زیرا درجه حرارت در این قمر برابر ۴۰ کلوین یا منفی ۲۳۰ درجه سلسیوس است. سطح تریتون به صورت کامل از لایه‌های یخی متشکل از آب، نیتروژن و متان پوشیده شده است. با این همه این قمر بسیار فعال بوده و از آب فشانهای متعددی برخوردار بوده و اتمسفر نازک نیتروژنی آن عامل ایجاد فصلهای مختلف در این قمر است.

4,5- قمرهای بشقاب پرنده‌ای، پن و اطلس

اکثر قمرهای منظومه ظاهری کروی و هموار دارند و یا توده‌ای بزرگ از سنگهای فضایی هستند. اما قمرهای پن و اطلس سیاره زحل با برآمدگی‌هایی در مرکز یک صفحه وسیع به بشقاب پرنده‌ها شباهت زیادی دارند. اطلس که نسبت به پن بسیار مسطح‌تر است قطری برابر ۱۸ کیلومتر دارد و وسعت آن ۴۰ کیلومتر برآورد شده است. شکل عجیب این قمرها همچنان عامل شگفتی دانشمندان باقی مانده است زیرا چرخش قمرها می‌تواند برای ایجاد ظاهری بیضی مانند کافی باشد. برخی گمان می‌برند به دلیل نزدیکی مدار این دو قمر به مدار زحل، امکان برخورد قطعات یخی زحل با بخشهای مرکزی این دو قمر و تراش دادن آن به شکل کنونی وجود دارد.

3- قمر سرگردان، Nereid

بر خلاف حرکت آرام قمرها در مدار سیاره‌های خود، قمر Nereid سیاره نپتون آرامش منظومه را مختل کرده و در مسیری کاملاً نامنظم در حرکت است. این قمر ناشناخته با ابعادی در حد متوسط در یکی از نامتعارف‌ترین مدارهای منظومه در حرکت است به شکلی که در بخشی از این مدارگردی، قمر ۹ میلیون کیلومتر از نپتون فاصله می‌گیرد و در بخشی دیگر به فاصله ۱٫۴ میلیون کیلومتری آن می‌رسد.

2- تایتان، نیمه گم شده زمین

شاید بتوان گفت تایتان یکی از عجیب‌ترین قمرهای منظومه خورشیدی است زیرا به شکل ترسناکی به زمین شباهت دارد. چهره‌ای که به تازگی از تایتان آشکار شده است نمایانگر ویژگی‌های اقلیمی مشابه زمین است: دریاچه‌ها، تپه‌ها، غارها، دره‌های منشعب شده ناشی از جریان رودها، سطوح گل آلود و بیابانها از ویژگی‌های ظاهری این قمر هستند که با زمین مشترکند. در عین حال اتمسفر ضخیم نیتروژنی این قمر غبار، بخار آب و ابرهای بارانی را در خود حفظ می‌کند، به طوری که به توصیف یکی از دانشمندان این قمر کاملاً به انگلستان شباهت دارد. این قمر در فاصله‌ای ۱۰ برابر فاصله زمین تا خورشید در مدار زحل در حرکت است و به همین دلیل حرارت آن در بیشترین حالت به منفی ۱۸۰ درجه سلسیوس می‌رسد. مطالعات جدید نشان می‌دهد دریاچه‌های این قمر ترکیبی از ۸۰ درصد اتان و مقادیری پروپان، متان و استیلن است که می‌توانند منابع مناسب غذایی برای شکل گیری حیات در این قمر باشند.

1- ماه، ناجی زمین

ابعاد بزرگ کره ماه می‌تواند ناشی از گذشته منحصر به فرد و منشأ آن باشد. قمرها معمولاً به دو روش شکل می‌گیرند، ترکیب مواد در ابرهای غبار آلود کیهانی و یا جذب اجرام کیهانی به واسطه کشش گرانشی سیاره‌ها اما ماه زمین تولد متفاوتی داشته است. ماه زمانی متولد شده است که بک جرم شبه سیاره‌ای در حدود ۴٫۵ میلیارد سال پیش با زمین جوان برخورد کرده است. این پدیده کیهانی به نفع زمین تمام شد زیرا ماه عاملی برای تثبیت گردش محوری سیاره زمین شد و یکی از عوامل اصلی تغییرات شدید جوی را از زمین دور کرد.

بزرگ‌ترین قمر شناخته شده در منظومه خورشیدی قمر Ganymede سیاره مشتری است که قطری برابر پنج هزار و ۲۷۰ کیلومتر برخوردار بوده و از عطارد و ماه زمین بزرگتر است داشتن میدان مغناطیسی قدرتمند نشان دهنده وجود هسته فلزی در این قمر است.

تاکنون در حدود ۱۷۰۱ قمر در منظومه خورشیدی شناخته شده و نامگذاری شده‌اند، با این حال به دلیل اینکه تعریفی دقیق برای کوچکترین ابعادی که یک جرم برای قمر بودن نیاز دارد، ارائه نشده است، در صورتی که بتوان هر جرم در حال گردش در مدار سیاره‌ها را قمر نامید، تعداد قمرهای موجود در منظومه خورشیدی فراتر از حد تصور خواهد بود.