فاطمه میرزائی
پیشرفت علم در سال‌های اخیر به حدی گسترده و سریع بوده که شاید به نظر برسد انسان‌ها در حال رسیدن به اوج دانش خود هستند. اما همان‌طور که مطرح شدن فیزیک کوانتومی باعث شده تصور به پایان رسیدن علم فیزیک برای همیشه از بین برود، هر یافته‌ای در سال‌های گذشته نیز باعث به وجود آمدن صدها سؤال بی جواب بیشتر برای دانشمندان شده‌است. ما نه درباره خود زمین و موجودات زنده روی آن، نه درباره سابقه خود، نه درباره منظومه شمسی و نه درباره کهکشان راه شیری و سایر کهکشان‌ها به نتیجه گیری قطعی نرسیده‌ایم و هنوز سال‌ها تا باز شدن قفل سؤالات موجود راه پر پیچ‌وخم در پیش داریم. آن‌چه در ادامه خواهید خواند تنها ۵ مورد از معماهای حل نشده علم درباره منظومه شمسی هستند.
5- میدان مغناطیسی خورشید
عامل اصلی ایجاد میدان‌های مغناطیسی در فیزیک، ذرات باردار هستند. برای مثال در مورد سیاره زمین، جریان ذرات باردار در لایه‌های درونی زمین باعث ایجاد میدان مغناطیسی و تبدیل شدن هسته زمین به یک قطب‌نمای بزرگ شده‌است که قطب مثبت آن به سمت قطب جنوب جغرافیایی زمین (و قطب منفی آن به سمت قطب شمال جغرافیایی زمین) است. دانشمندان بر اساس مطالعات خود متوجه شده‌اند خورشید نیز دارای یک میدان مغناطیسی است که البته چندان عجیب نیست. خورشید از پلاسما تشکیل شده که حالت خاصی از گاز به حساب می‌آید که در آن الکترون‌ها و یون‌ها از هم جدا شده و آزادانه به حرکت می‌پردازند. با این که عامل اولیه برای ایجاد میدان مغناطیسی خورشید به این ترتیب فراهم شده، ساز و کار ایجاد این میدان هنوز ناشناخته است. در واقع سؤال کلیدی آن است که این میدان مغناطیسی روی سطح خورشید تشکیل می‌شود و یا همانند زمین در لایه‌های درونی آن وجود دارد؟ همچنین با توجه به لایه‌های متعدد روی خورشید، تأثیر هر یک از آنها بر میدان مغناطیسی خورشید چگونه است؟ یافتن این پاسخ‌ها می‌تواند به درک بهتر ما از شراره‌های خورشیدی، شفق‌های قطبی و همچنین تابش‌های خورشیدی که بر فضانوردان در سیارات دیگر یا در ایستگاه فضایی بین‌المللی تأثیرگذارند کمک کند.
4- شرایط خاص سیاره زهره
با وجود این‌که سیاره زهره به دلیل ابعاد حضور در محدوده قابل زیست خورشید (همان‌طور که زمین و مریخ نیز در همین بازه حضور دارند) همیشه به عنوان «خواهر دوقلوی زمین» شناخته می‌شود، تفاوت‌های آن با سایر سیارات منظومه شمسی باعث شده دانشمندان در توضیح بسیاری از رفتارهای آن ناتوان باشند. معدود مشاهدات از سیاره زهره نشان می‌دهد سطح آن همیشه مهمان طوفان‌های سهمگین هستند که تا سرعتی معادل ۳۰۰ کیلومتر در ساعت نیز برآورد می‌شوند و جو آن نیز به صورت دائمی شاهد اثر گلخانه‌ای است. در واقع غبار موجود در جو زهره باعث شده گرمای ورودی خورشید نتواند از سطح سیاره خارج شود و در نتیجه دمای میانگین روی سطح زهره به طور متوسط ۴۶۲ درجه سلسیوس باشد. متخصصین می‌دانند دلیل بروز این اثر گلخانه‌ای دائمی وجود ۹۵ درصد دی اکسید کربن در جو زهره است؛ درحالی‌که دی اکسید کردن موجود در جو زمین تنها ۰٫۰۴ درصد ارزیابی می‌شود. به نظر می‌رسد زهره نیز زمانی مانند زمین دارای آب مایع بوده اما به دلایل نامشخصی گرمای آن به اندازه‌ای زیاد شده که علاوه بر تبخیر تمامی آب روی سطح آن، دی اکسید کربن موجود در صخره‌ها و سنگ‌های آن آزاد شده‌اند. همچنین محور چرخش زهره به دور خود نیز برعکس همه سیارات دیگر است که باعث بروز پرسش‌های بی‌شماری درباره گذشته خواهر دوقلوی زمین شده‌است.
3- طوفان‌های اورانوس
در سال ۲۰۱۴ دانشمندان متوجه وجود طوفان‌های فوق‌العاده عظیمی از گاز متان بر روی سطح اورانوس شدند. پیش از این تصور می‌شد طوفان‌های ایجاد شده روی سیارات منظومه شمسی به دلیل اثرات خورشید بر روی آنهاست. اما این مورد با توجه به فاصله خورشید تا اورانوس و همچنین مقیاس بسیار بزرگ طوفان‌های سطح این سیاره درباره آن صادق نیست. از آنجا که هیچ منبع دیگری از انرژی برای ایجاد چنین طوفان‌هایی در منظومه شمسی وجود ندارد، دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند منبع این انرژی در لایه‌های درونی اورانوس نهفته باشد. اگر چنین نظریه‌ای صحیح باشد ممکن است بتوان نتیجه گرفت لایه‌های درونی اورانوس به دلیل وجود همین انرژی پنهان بسیار گرم‌تر از سطح آن باشند و شاید در این لایه‌ها نشانه‌هایی از حیات نیز یافت شود.
2- کمربند کویپر
کمربند کویپر که پس از مدار گردش سیاره نپتون به دور خورشید وجود دارد از قطعات یخ و گاز تشکیل شده‌است و در فاصله بین ۳۰ تا ۵۰ واحد مسافت نجومی از خورشید قرار دارد. کلیدی‌ترین سؤال درباره کمربند کویپر، ناپدید شدن آن در فاصله ۵۰ AU است. در واقع مجموعه این قطعات معلق در فضا به صورت تدریجی به پایان نمی‌رسند و شکلی ناگهانی متوقف می‌شوند. دانشمندان این محدوده را پرتگاه کویپر می‌نامند. برخی توضیحات درباره علل ناپدید شدن ناگهانی کمبرند کویپر وجود دارند که از جمله آنها می‌توان گفت ممکن است قطعات کمربند کویپر به صورت تدریجی در فاصله دورتر نیز وجود دارند اما ابعاد آنها به اندازه‌ای کوچک است که قابل مشاهده نمی‌باشند. همچنین فرضیه‌ای وجود دارد که عنوان می‌کند ممکن است این ذرات معلق در فضا توسط میدان جاذبه یک سیاره دیگر در منظومه شمسی که هنوز کشف نشده‌است جذب شده باشند. در صورت تأیید چنین نظریه‌ای این سیاره می‌تواند ابعادی به اندازه زمین یا مریخ داشته باشد.
1- ابر اورت
با این که مدار گردش سیارات به دور خورشید در مجموعه از منظومه شمسی یک دیسک ایجاد می‌کند، دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که منظومه شمسی پارامتر دیگری نیز به نام ابر اورت دارد. ابر اورت در واقع لایه‌ای کروی است که منظومه شمسی را احاطه کرده و خورشید و تمامی سیارات دیسکی در این کره به حساب می‌آیند. به ادعای دانشمندان ابر اورت از قطعات یخ، آب، گازهای متان، اتان، مونو اکسید کربن و هیدروژن سیانید تشکیل شده‌است که در فاصله ۲ سال نوری از خورشید به شکل کره پراکنده شده‌اند. نظریه‌های فعلی بیان می‌کنند در گذشته‌های بسیار دور و در زمان تشکیل شده منظومه شمسی، یک شی (شاید یک سیاره) از جنس یخ به دلیل جاذبه بالای مشتری، زحل و اورانوس به فضای بالای دیسک منظومه شمسی پرتاب شده‌است و بعدتر به شکل ابری درآمده که حالا با نام ابر اورت شناخته می‌شود. نکته جالب درباره ابر اورت آن است که این پدیده تابه‌حال مشاهده نشده و تنها مدل‌های ریاضی هستند که وجود آن را تأیید می‌کنند.
این ۵ مورد تنها بخش کوچکی از رازهای بسیار بزرگی در منظومه شمسی هستند که هنوز پاسخ روشنی برای علت وجود آنها کشف نشده و یافتن این پاسخ‌ها می‌تواند در به دست آوردن درک بهتری از جهان پیرامونی به ما کمک کند.
مطالب جالبی بودند
فوق‌العادست