مهرداد قربانی
داستان و تاریخ ترکیه به زمان‌های بسیار دور بازمی‌گردد؛ این کشور تاریخی طولانی در دفترچه خاطرات خود دارد و به‌عنوان یکی از اولین شهرهای ساخته‌شده توسط انسان شناخته می‌شود. در ترکیه امپراتوری‌های بزرگی نظیر هیتی (Hittite)، لیسیان (Lycian)، روم، عثمانی و بسیاری از امپراتوری‌های دیگر حضور داشته‌اند. البته باید خاطرنشان کرد که ترکیه سرزمین تروآ نیز به‌حساب می‌آید و در کل کشوری دوست‌داشتنی با جاذبه‌های گردشگری بسیار است. همراه عجیب‌ترین باشید تا با ۱۵ جاذبه گردشگری ترکیه که در یونسکو ثبت شده‌اند، آشنا شویم.
در ترکیه فرصت‌های گردشگری بسیار زیادی وجود دارد که برخی از آن‌ها تاریخی هستند و به چندین هزار سال قبل بازمی‌گردند و برخی نیز جاذبه‌های طبیعی به شمار می‌روند. فرهنگ، غذاها و تاریخ، همه‌وهمه باعث می‌شوند که سفر به ترکیه بسیار دلپذیر باشد.
15- قلعه پنبه‌ای، شهر هیراپولیس
قلعه پنبه‌ای (Pamukkale) در استان دنیزلی در جنوب ترکیه قرار دارد و یک چشمه آب‌گرم را شامل می‌شود که در طول هزاران سال توانسته یک قلعه سفید را به وجود آورد. این چشمه ساختاری پله‌ای دارد و همین موضوع باعث شده که حوضچه‌های مختلفی تشکیل شوند که هم منظره بسیار زیبایی دارند و هم مکانی برای شنا و آب‌تنی هستند. گفتنی است که این منطقه در ۲۲۰۰ سال گذشته به‌عنوان اسپا مورداستفاده قرار می‌گرفته است. شهر یونانی هیراپولیس نیز در بخش شمالی این استخرها قرار گرفته و البته اکنون تنها ویرانه‌هایی از آن باقی‌مانده‌است که در این بین می‌توان به معابد، حمام، تئاتر و سایر بخش‌های شهری اشاره کرد.اگر تصمیم دارید به این منطقه سفر کنید، می‌توانید در همان استخرهایی که پادشاهان Attalid در قرن دوم قبل از میلاد استفاده می‌کردند، شنا کنید.
14- مسجد سلیمیه و بخش‌های مختلف آن
مسجد سلیمیه یکی از نقاط کانونی در شهر ادیرنه است که توسط یونسکو به ثبت رسیده است. ادیرنه یک شهر باستانی است که در سمت غربی ترکیه واقع شده و تقریباً هم‌مرز با یونان و بلغارستان است. این مسجد از سال ۱۵۶۹ تا ۱۵۷۵ توسط یک معمار مشهور عثمانی با نام میمار سینان (Mimar Sinan) ساخته شده‌است. گفتنی است که مسجد سلیمیه یکی از بهترین آثار میمار سینان به شمار می‌رود و از ویژگی‌های آن می‌توان به طراحی داخلی بسیار زیبای مسجد اشاره کرد. ارتفاع بلندترین مناره‌های این مسجد به ۸۲ متر می‌رسد و تقریباً از همه جای شهر ادیرنه می‌توان این مسجد را مشاهده کرد. در اطراف مسجد مذکور چندین مدرسه، بازار سرپوشیده و کتابخانه قرار دارد.
13- پارک ملی گورمه و مرکز صخره‌های کاپادوکیه
در بخش‌های مرکزی کشور ترکیه، شهری به نام گورمه (Goreme - به معنای دیدن) وجود دارد که اطراف آن را نیز یک پارک ملی با همان نام احاطه کرده است. این منطقه در جهان یکی از زیباترین مناظر را دارد و در این منطقه برخی از صخره‌های استوانه‌ای وجود دارد که اصطلاحاً دودکش‌های جن کاپادوکیه نامیده می‌شوند. شاید بتوان گفت این‌ها مجسمه‌هایی هستند که در طول هزاران سال، توسط پدیده فرسایش ساخته شده‌اند. البته شاید برایتان جالب باشد بدانید که در داخل این ستون‌های سنگی، زندگی جریان دارد و درواقع خانه برخی از مردم به شمار می‌رود. امروزه اغلب گردشگران برای بازدید از این منطقه در هنگام طلوع آفتاب و از طریق بالون وارد عمل می‌شوند.
12- شهر سافران‌بولو (Safranbolu)
با چند ساعت فاصله از شمال آنکارا، شهری به نام سافران‌بولو وجود دارد که مربوط به قرن سیزدهم می‌شود و در دوره عثمانی به‌عنوان مکانی شناخته می‌شد که شرق و غرب را از لحاظ تجاری به یکدیگر متصل می‌کرد. در این شهر بسیاری از بناهای قدیمی وجود دارد که سنی در حدود چند صدسال دارند و در این بین می‌توان به مساجد، حمام‌ها، کاروانسراها و مراکز آموزش دینی اشاره کرد. کشت زعفران یکی دیگر از ویژگی‌های این شهر به شمار می‌رود و نام شهر نیز به زعفران اشاره دارد. درحال‌حاضر تولید این محصول در مقیاس کوچکی ادامه می‌یابد و همان حس میهمان‌نوازی و صنعتگری در شهر سافران‌بولو به چشم می‌خورد.
11- خاتوشا؛ پایتخت امپراتوری هیتی
خاتوشا نام شهری است که تاریخ آن به ۱۱۸۰ تا ۱۶۰۰ قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد و امپراتوری هیتی در این منطقه ایجاد شده و گسترش یافته است. گفتنی است که شهر مذکور در میان شام و بین‌النهرین واقع شده‌است. پایتخت امپراتوری هیتی شهر خاتوشا بود و موقعیت آن درحال‌حاضر نزدیک به دریای سیاه و منطقه بوگازکالا (Bogazkale) است. از ویژگی‌های این شهر می‌توان به ستون‌های سنگی اشاره کرد که از زمین بیرون آمده‌اند و توسط تعدادی دیوار محافظت می‌شوند. در این منطقه می‌توان دروازه‌های سنگی را مشاهده کرد که به‌صورتی استادانه ساخته شده‌اند و در این بین دروازه شیر زیبایی‌های خاص خود را دارد. قدم زدن در این شهر می‌تواند برای گردشگران بسیار جالب باشد و الهام‌بخش قدرتی خواهد بود که اکنون تنها در چند قطعه سنگ خلاصه شده‌است.
10- مناطق تاریخی استانبول
استانبول جایی است که نیاز به توضیح ندارد و حتماً در خصوص آن اطلاعات زیادی دارید. استانبول یک شهر مهم در ترکیه به شمار می‌رود که در دوران گذشته از طریق بسفر (Bosphorus) آسیا و اروپا را به یکدیگر متصل می‌کرد و نقش تأثیرگذاری در صعود و نزول امپراتوری‌های جهانی داشت. استانبول دارای جاذبه‌های تاریخی بسیار زیادی است که همگی می‌توانند برای گردشگران جالب و دوست‌داشتنی باشند. یونسکو ۴ منطقه متفاوت را در استانبول ثبت کرده است که در ادامه می‌توانید با آن‌ها آشنا شوید:
- پارک باستانی: مسجد آبی و کاخ توپکاپی (Topkapi)، میدان اسب‌سواری کنستانتین، کلیساهای تاریخی مربوط به قرن ششم قبل از میلاد
- محله سلیمانیه: Grand Sehzade و مسجد سلیمانیه، قنات ولنز (Valens)
- محله زیرک (Zeyrek): صومعه Pantocrator
- منطقه رامپارتس (Ramparts): آثار باقی‌مانده از بناهای امپراتوری تئودوسیوس دوم که مربوط به اوایل سال ۴۰۰ میلادی است.
9- اِفِسوس
افسوس (Ephesus) یکی دیگر از شهرهای تاریخی ترکیه است که تاریخ ساخت آن به زمان‌های بسیار دوری بازمی‌گردد. این شهر در اوایل سال ۱۵۰۰ قبل از میلاد به‌عنوان پایتخت پادشاهی آرزاوا (Arzawa) مورداستفاده قرار می‌گرفته و سپس تحت کنترل یونان درآمده است. بسیاری از سازه‌هایی که اکنون در این شهر باقی‌مانده مربوط به دوره یونانی‌ها می‌شود که این دوره از سال ۱۲۹ شروع شد. شرایط شهر افسوس در دوران باستان بسیار افسانه‌ای بود و یکی از ۱۲ شهر تحت لیگ ایونی (Ionian) در یونان به شمار می‌رفت. معبد آرتمیس، یکی از عجایب هفتگانه نیز در این شهر قرار گرفته است. گفتنی است که افسوس در دوران باستان یکی از شهرهای بزرگ امپراتوری رم به شمار می‌رفت. این شهر زادگاه پولس و یوحنای قدیس است و از ویژگی‌های آن می‌توان به متون مسیحی اشاره کرد. درحال‌حاضر اصلی‌ترین جاذبه‌های تاریخی شهر افسوس شامل کتابخانه سلسوس (Celsus)، تئاتر بزرگ، قصر سلطنتی St.John و موزه باستان‌شناسی افسوس می‌شود.
8- کوه نمرود
در بالای کوه ۲٬۱ کیلومتری نمرود (Nemrut)، یک منطقه باستانی قرار دارد. این کوه در جنوب شرقی ترکیه و در نزدیکی شهر مدرن Adiyaman واقع شده‌است و در قلعه کوه مذکور محلی وجود دارد که دارای سنگ‌های بزرگ و تراش‌خورده است و یک تراس مصنوعی به شمار می‌رود که مجسمه‌های مختلفی در آن قرار دارند. البته تمام این موارد نشان‌دهنده یک مقبره قدیمی هستند که مربوط به قرن اول قبل از میلاد می‌شود. بخشی از این مجسمه‌ها سقوط کرده و از بین رفته‌اند اما هم‌چنان برخی از آن‌ها به‌خوبی حفاظت‌شده‌اند. این مکان در سال ۱۸۸۱ کشف شده و در سال ۱۹۸۷ به‌عنوان یک میراث جهانی به ثبت رسیده است. گردشگران در فصل تابستان می‌توانند از طریق جاده به این کوه بروند و البته بهتر است که قبل از طلوع آفتاب به سمت این کوه حرکت کنید و بالا آمدن خورشید را از قله آن و در کنار مجسمه‌ها تماشا کنید. گفتنی است که در فصل زمستان برف زیادی در این کوه می‌بارد.
7- مرکز باستان‌شناسی تروآ
این موضوع حقیقت دارد که در زمان جنگ تروآ (Troy) برای باز پس گرفتن هلن، بعد از یک نبرد خونین یونانی‌ها تسلیم شدند و یک اسب چوبی بسیار بزرگ را به‌عنوان هدیه برای مردم تروآ به‌جا گذاشتند که البته درون آن چندین سرباز وجود داشتند که باعث شکست قلعه تروآ شدند. گردشگران در مرکز باستان‌شناسی تروآ می‌توانند اطلاعاتی از تاریخ چهارهزارساله بشری به دست آورند و به‌طور حتم بازدید از این مکان بسیار خاطره‌انگیز خواهد بود. این مرکز در نزدیکی شهری چاناق‌قلعه قرار دارد و در آنجا نیز می‌توانید اسب تروآ را که برای فیلم برد پیت در سال ۲۰۱۴ ساخته شده بود، مشاهده کنید.
6- مسجد بزرگ و بیمارستان دیوریغی
دیوریغی (Divrigi) یکی از شهرهای مرکزی و شرقی ترکیه است که یک مسجد بزرگ با همین نام در آن وجود دارد و سال تأسیس آن به ۱۲۲۸ میلادی بازمی‌گردد. مسجد مذکور یک شاهکار معماری به شمار می‌رود و فضای خارجی آن سنگ‌کاری بسیار زیبایی دارد که همگی تراش‌خورده هستند. طراحی داخلی مسجد بسیار هیجان‌انگیز است و ستون‌های سنگی و طاق‌های بزرگی ساختار اصلی آن را تشکیل می‌دهند. در مجاورت این مسجد یک بیمارستان قرار دارد که در زمان یکسانی ساخته شده و البته ساختار آن نیز بسیار شگفت‌انگیز است. گفتنی است که مسجد دیوریغی و بیمارستان آن در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته‌اند و نزدیک‌ترین شهر پرجمعیت به این منطقه نیز سیواس (Sivas) نام دارد.
5- پرگامون و چشم‌انداز فرهنگی چند لایه
در سرتاسر ترکیه نشانه‌هایی از روابط این کشور با یونان به چشم می‌خورد که یکی از آن‌ها نیز پرگامون (Pergamon) است. شهر پرگامون به‌عنوان مرکزی برای ارتباط با ایران و روم بود و دوران اوج خود را نیز در دوره هلنی (Hellenistic) تجربه کرد و در این دوره به‌عنوان پایتخت پادشاهی پرگامون شناخته می‌شد. از جاذبه‌های تاریخی این شهر می‌توان به معابد، تئاترها، کتابخانه و سایر آثار تاریخی اشاره کرد که اغلب در خارج از پرگامون و در نزدیکی ساحل دریای اژه واقع شده‌اند.
4- مرکز نوسنگی چاتال‌هویوک
اگر می‌خواهید به ۹ هزار سال قبل از میلاد مسیح سفر کنید، بازدید از مرکز نوسنگی چاتال‌هویوک (Çatalhöyük) می‌تواند یک ایده بسیار مناسب باشد. گفته می‌شود در گذشته در این منطقه افرادی زندگی می‌کردند که از طریق شکار زندگی خود را می‌گذراندند. مدتی بعد این منطقه تبدیل به یک روستای دائمی شده و سپس چندین روستا و درنهایت یک شهر در آن به وجود آمده است. چاتال‌هویوک یکی از قدیمی‌ترین مکان‌هایی است که تاکنون کشف شده و در نزدیکی قونیه در جنوب ترکیه قرار دارد. به نظر می‌رسد که شهر ساختاری خوابگاهی و شبیه به لانه زنبور داشته است و گفته می‌شود که حدود ۱۰ هزار نفر در آن زندگی می‌کردند. این میزان از جمعیت برای یک شهر اولیه، جالب و البته عجیب است.
3- قلعه نظامی دیاربکر و باغ هِوسل
در شهر دیاربکر در جنوب شرقی ترکیه، تاریخ و مدرنیته باهم آمیخته شده‌اند و درحال‌حاضر این شهر توسط دژهای نظامی و برج‌های مراقبت احاطه شده‌است و امکان مشاهده رودخانه دجله نیز از آن وجود دارد. باغ هِوسل (Hevsel) یک مسیر سبز است که شهر و دجله را به یکدیگر متصل می‌کند. ازلحاظ استراتژیکی دیاربکر در بین رودخانه دجله و فرات واقع شده‌است و منطقه‌ای حاصلخیز به شمار می‌رود. گفتنی است که تاریخ‌دانان این شهر را گهواره تمدن می‌نامند.
2- بورسا و Cumalikizik؛ مرکز تولد حکومت عثمانی
بورسا (Bursa) یک کلان‌شهر مدرن در ترکیه است که در نزدیکی آنکارا و دریای مرمره قرار دارد و مرکز تولد حکومت عثمانی به شمار می‌رود. گفتنی است که اورخان غازی یا همان اورخان بَی، یکی از پادشاهان عثمانی در این شهر دفن شده‌است. یک روستای کوچک نیز در دره رودخانه قرار دارد که Cumalikizik نامیده می‌شود و گردشگران با قدم زدن در این روستا و سنگ‌فرش‌های آن می‌توانند حس‌وحالی شبیه به دوران حکومت عثمانی را تجربه کنند و البته این روستا سبک معماری خود را حفظ کرده است. اگر تصمیم دارید در زمستان به این مکان سفر کنید، بهتر است که از پیست اسکی در کوه اولوداغ (Uludag) که در اطراف بورسا واقع شده نیز دیدن کنید.
1- شهر باستانی زانث
ویرانه‌های شهر زانث (Xanthos- کاش کنونی) در جنوب فتحیه قرار گرفته است و مرکز لیکیه (Lycia) به شمار می‌رود. این محل در سال ۵۴۰ قبل از میلاد ساخته شده‌است و توسط ایرانیان سقوط کرد و مدتی نیز توسط یونانیان و رومی‌ها اداره می‌شد. این مکان یک محل عالی برای عاشقان تاریخ و افرادی است که دوست‌دارند بازدیدی از میراث لیکیه داشته باشند.
جا های جالبی است من میرم به ترکیه